کاشی معرّق

کاشی معرّق

نام یکی از هنرهای ایرانی می‌باشد.معرّق کاری عبارت است از قطعه‌های تراشیده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یکدیگر قرار داده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و روی دیوار نصب می‌شود تا زینت بخش بنا گردد. این نقوش گاهی از نقش‌های گره‌کشی و گاهی از نقش های مختلف مانند گل و بوته، اسلیمی‌، ختایی یا خطوط مختلف تشکیل می گردند و زینت بخش بناهای مختلف می‌شوند.

پیشینه

معرّق‌کاری کاشی در دوره سلجوقیان یعنی در قرن ۴ هجری به سمت کمال رفت و بسیار متداول گردید. درقرن هشتم هجری هنرمندان معرّق‌کار به مراتب از هنرمندان عهد سلجوقی جلو افتادند. در این قرن موفق شدند اجزایی را که اشکال معرّق از آن‌ها تشکیل می‌ یابد کوچک تر کنند و لطیف‌ترین و زیباترین اشکال بنایی و هندسی را در مجموعه‌ای از رنگ‌های زیبا برّاق که جز در هنر شرق خصوصاً ایرانی دیده می‌شود؛ نمایش دهند. مخصوصاً ارزانی، بیشتر موجب رواج آن گردید. هنر معرّق‌کاری در قرن‌های ۹و ۱۰ هجری به روش‌های شرقی خود رسید در این دوره مراکز مهم معرّق‌سازی در شهرهای اصفهان، یزد، هرات و سمرقند ایجاد گردید. اما در اصل باید گفت که مرکز اصلی این کار در دوران صفوی اردبیل بوده‌است. یکی از با قدمت‌ترین این آثار را می‌توان به مسجد کبود تبریز و بعد آن به شیخ صفی اشاره کرد. که بعدها با تغییر پایتخت از اردبیل به اصفهان این هنر نیز همانند هنرهای دستی دیگر به دستور شاه به اصفهان منتقل شدند، و شروع به ساخت بناهای تاریخی چون میدان نقش جهان کردند. ازاساتید این هنر در دوره معاصر می‌توان از استاد ابراهیم کاظم پور نام برد. از آثار ایشان می‌توان به ساخت کاشی های معرّق کاخ نیاوران اشاره نمود.