چهل تکه دوزی
چهل تکه دوزی
چهل تکه دوزی به آن خاتمی دوزی یا لندره دوزی یا تکه دوزی میگویند. آنچه که ازاسناد و مدارک محدود بر میآید بیانگر این است که چهل تکه دوزی مخصوصاً زمانی که باآجیده دوزییا مطلسه دوزی همراه باشد در گروه رودوزیهای سنتی ایران جای میگیرد. اصطلاح رودوزی یا روکاری به هنری گفته میشود که نقوش مختلف بر روی پارچههای بدون نقش از طریق دوختن یا کشیدن قسمتی از نخهای تار و پود پارچه و با دوخت قطعات ریز و درشت و رنگارنگ تکهها و اضافات پارچههای مختلف به یکدیگر رویه کرسی، رختخواب پیچ، سجاده، پشتی، رو مبلی، پردههای مختلف، بقچه سوزنی، رویه لحاف، رویه پشتی، رو تختی، رو قوری، کوسن، تابلوی تزیینی، دیوار کوب و … تهیه مینمایند). هر چند که زمان پیدایش «رودوزی» که در آغاز برای تزئیین البسه بوده دقیقاً مشخص نیست اما اسناد و مدارک موجود و نمونههای به دست آمده حکایت از رواج رودوزیها در دوران ایران باستان دارد(.. جاذبه چهل تکه دوزی در تناسب رنگها و اندازه آنها با یکدیگر است. اگر این قطعات کاملاً مربع یا مستطیل و خصوصاً مثلث و هم اندازه باشد، چون شبیه به خاتم میشوند به آن خاتمی دوزی نیز میگویند. اگر این قطعات رنگی پارچه با طرح گل یا گلدانی یا منظره تهیه شود به آن تکه دوزی میگویند. با قطعات نازک و رنگی نمد نیز تکه دوزیهای زیبایی تهیه مینمایند.
بهطور کلی این کار در ایران در زمانهای متفاوت رایج بوده به طوری که قطعات مختلف پارچه با مهارت هر چه تمام تر و با توجه به هماهنگی کامل رنگها در کناریکدیگر دوخته میشدند و روی بخیهها را هم با گل دوزیهای ابریشمی (آجیده دوزی) زیبا میساختند. این کار زحمت زیادی داشته و افراد در ازای آن در گذشته دستمزد دریافت میکردند. در این زمینه از محمد علی جمالزاده نقل شدهاست که: «خاتمی دوزی سابقاً در ایران بسیار رواج داشته و امروزه روز به روز از بین میرود و آن عبارت است از مقداری خرده پارچههای مختلفه الوان و مختلفه الشکل که از روی استادی طوری پهلوی یکدیگر دوخته میشود که شباهت کامل به شالهای کشمیر پیدامیکند و بخیه دوزیها را نیز با گلدوزیهای ابریشمی ملمون میپوشانند و یک قطعه پنج تا شش ذرعی این نوع کار ۵۰ تا ۶۰ تومان قیمت دارد و بعضی پردهها را از ۱۰۰ تا۲۵۰و یک زین پوش را از ۲۰ تا ۱۲۰ تومان میفروشد.