هنر اصیل و زیبای آجیده دوزی

هنر اصیل و زیبای آجیده دوزی

آجیده در فارسی به معنای بخیه زدن، سوزن زدن، خلائیدن سوزن یا درفش یا نشتر در چیزی است.پنبه دوزی یا آجیده دوزی انواع مختلفی دارد . یکی از انواع پنبه دوزی،آجیده دوزی با رویه چهل تکه دوزی می باشد.

آجیده دوزی یعنی دوخت ریز و ظریف بر روی پارچه ای دو لایه با لایه ی نازکی از پنبه در وسط آن.
آجیده دوزی یا پنبه دوزی نوعی از رودوزی های سنتی ایران است و ریشه یعمیقی در هنرهای سنتی ایران دارد. در باره ی سابقه ی آن اطلاعات دقیقی در دست نیست اما قدیمی ترین مدرک، مربوط به زمان هخامنشیان است به این علّت که قسمت زیرتسمه های تیردان های عصر هخامنشی با یک لایه پارچه پنبه دوزی شده آستر داده می شودتا سنگینی وزن آن باعث آزار شانه ی حمل کننده نشود (کتاب نگرشی بر سوزن دوزی های سنتی ایران، منتخب صبا، ص ۱۰۴). از آن دوران به بعد نمونه های متعددی در حجاری های دوران اشکانی و ساسانی به چشم خورده و همچنین در دوره ی اسلامی تا زمان صفوی این دوخت از رواج نسبی برخوردار بوده که در این دوران و همچنین در زمان های افشاریه،زندیه و قاجاریه هنرمندان آجیده دوز برای رویه ی پارچه قلمکار نقشی ریز انتخاب می کردند و آن را به آجیده دوزی می کردند و این نوع دوخت بیشتر برای تزیینرو بالشی، لحاف، رو تختی، البسه، کلاه های درویشی، بقچه سوزنی ( نوعی زیراندازاست که در زمان های گذشته وقتی به حمام می رفتند همراه خود می بردند و بعد از استحمام برای پوشیدن لباس ها آن را زیر پای خود پهن می کردند)، سجاده، روانداز و … استفاده می شده و نقوش مختلفی توسط این دوخت روی پارچه ایجاد می شود.

از این دوخت برای تزیین روبالشی،انواع لباس ها، سجاده، رو انداز، کیف و….. استفاده می شود.  باید توجه داشت که امروزه به جای پنبه از ابر یا پشم شیشه، استفاده می شود و ضخامت آن هم بستگی کامل به سلیقه سوزن دوز و خواست مصرف کننده سوزن دوزی دارد که بخواهد تا چه میزان تولید پنبه دوزی شده را، برجسته نماید.

این نوع از دوخت آجیده، به دو صورت کاملا مجزا قابلیت اجرا می یابد. یکی استفاده از آجیده در سرتاسر طرح چهل تکه دوزی که باعث یکنواختی لایه در کل سوزن دوزی می باشد . در این نوع از دوخت آجیده، قطعات چهل تکه شده با دقت و حوصله در کنار هم قرار می گیرند تا طرح اصلی را شکل بخشند. پس از آماده سازی چهل تکه دوزی،ابتدا لایه ای از پنبه یا ابر یا پشم شیشه در سرتاسر طرح قرار می دهیم و آنگاه آستری را به ان اضافه می کنیم. به گونه ای که پنبه میان آستر و پارچه اصلی واقع شود. سه لایه را به کمک کوک به هم متصل می کنیم و سپس در نقاط دلخواهی از طرح، که معمولا خطوط اصلی می باشد، از دوخت های تزیینی استفاده می کنیم تا لایه ها در محل خطوط اصلی تکه ها، کاملا متصل شوند. دوخت لبه های چهل تکه یا به عبارتی لبه دوزی چهل تکه به هر شیوه ای، تکمیل کننده کار می باشد .