مواد اولیه پارچه‌های زربفت

مواد اولیه پارچه‌های زربفت

مواد اولیه پارچه‌های زربفت، از بهترین نوع ابریشم طبیعی ایران انتخاب می‌شود. همچنین یکی از مهم‌ترین مواد اولیه، گلابتون است. از گلابتون بیشتر در بافت پارچه‌های زربفت استفاده می‌شود. آن چیزی که باعث درخشش و گران‌بهایی ویژهٔ پارچه‌های زربفت می‌شود، گلابتون است.

گلابتون

گُلابِتون رشته‌ای سیمی بسیار نازک است که درون آن یک رشته نخ ابریشم قرار دارد و بر روی آن، لایه‌ای از زر (طلا) کشیده شده‌است.گلابتون دو نوع است:

• گلابتون خارجی
• گلابتون ایرانی

گلابتون خارجی از هند می‌آید و بسیار ظریف است. اصفهان و تبریز از اصلی‌ترین مراکز گلابتون ایرانی به‌شمار می‌روند. کاشان، زنجان، هرات، رشت، مشهد، قم، ساوه از دیگر مکانهایی هستند که در آن‌ها گلابتون ساخته می‌شود. انواع گلابتون با توجه به کاربرد:

• گلابتون ۸۰۰ (درشت)
• گلابتون ۱۲۰۰ (نازک)
• گلابتون ۱۸۰۰ (ریزه)
• گلابتون زنجیره‌ای (گلابتون حلقه‌ای شکل به رنگ سفید و زرد)

دستگاه‌های بافندگی

در کارگاه زری‌بافی دو نوع دستگاه بافندگی وجود دارد:

• دستگاه‌های بافندگی جعبه‌ای (ژاکارد)
• دستگاه‌های بافندگی بدون جعبه (دستوری یا گوشواره‌ای)

با استفاده از این دو دستگاه سه نوع پارچهٔ زربفت تهیه و تولید می‌شود:

• پارچه‌های زربفت اطلسی
• پارچه‌های زربفت دارایی
• پارچه‌های زربفت اطلسی و دارایی

رنگ‌ها و نقش‌ها

رنگ‌ها و نقش‌های دورهٔ هخامنشی معمولاً در رنگ آبی، سرخ، قهوه‌ای، سفید، ارغوانی، زرد روشن و بنفش در زمینه‌های طلا، نقره و آبی روشن با نقش‌هایی از اشکال دایره، مثلث و انواع گل و برگ‌ها و خطوط‌های متوازی و شیرهای بالدار و عقاب بوده‌است.
در دورهٔ اشکانی رنگ‌های سرخ، بنفش و ارغوانی معمول بوده‌است. تقلید در این دوره بیشتر در قالب، اندازه یا شکل جامگان بوده نه رنگ و نقش پارچهٔ آن.
نقوش پارچه‌های ساسانی در تناسب و هماهنگی طرح و رنگ به نهایت درجه هنری رسیده بود. پارچه‌ها مجموعه‌ای از دوایر، رنگ‌ها، نقش‌ها، اشکال هندسی، تصاویری از حیوانات، پرندگان و سواران در حال شکار، نقش شیر، فیل، شتر، عقاب و طاووس است… رنگ‌ها رنگ آسمانی، آبی لاجوردی و سبزو بعدها سفید، مشکی و زرد نیز اضافه شد…
بافندهٔ عصر سلجوقی علاقه‌ای به رنگ‌های مجلل نداشت ولی تضاد سادهٔ سیر و روشن رنگ‌ها را به‌خوبی تشخیص می‌داد. بافندهٔ این عصر فقط دو رنگ را ترجیح می‌داد، آبی کم‌رنگ یا سرمه‌ای. سیاه و سبز را بر روی زمینه‌ای به رنگ سفید یا سرخ به‌کار می‌برد. معمولاً طرح این پارچه‌ها با نشانه‌های سلطنتی ایران یا علایم خانوادگی و سنن هنری قدیم ایران مانند عقاب، طاووس، شیر، ترنج یا هشت‌گوش، مرغابی، غاز، خرگوش و بوته‌های نباتی تزیین می‌شد. بافندگان این دوره صحنه‌های لطیف و شاعرانه و مناظر طبیعی را از روی نقاشی‌های معاصر خود تقلید می‌کردند. همچنین رنگ‌های آبی، زرد، سفید و سیاه را به‌کار می‌بردند.
در دوره صفوی معمولاً موضوع نقشه را از داستان‌های شاهنامه با مناظری از شاهزادگان و شکارگاه‌ها، لیلی و مجنون، گل و برگ‌های اسلیمی، پرندگان، حیوانت و … انتخاب می‌کردند.

رنگ‌های مورد استفادهٔ امروزی

آبی، دندانه‌فیلی، سبز پررنگ، لیمویی، الماسی (آبی کم‌رنگ) دارچینی کم‌رنگ، سبز، نارنجی، مشکی، سفید، آبی فیروزه‌ای، طلایی، کِرم، گُل‌بِهی، سرمه‌ای، قهوه‌ای پررنگ، گُلی، گُل‌بیری، دارچینی پررنگ، بنفش بادمجانی، آبی پررنگ، قهوه‌ای صورتی (چهره‌ای). البته رنگ‌های مختلف دیگری نیز در کارگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد

مشاغل صنعتی ایران