ماهیت و عملکرد داروها

ماهیت و عملکرد داروها

در حالت کلی، یک دارو ماده‌ای است که به وسیلهٔ واکنش‌های شیمیایی خود، تغییراتی در کارکرد زیستی ایجاد می‌کند. عمدتاً مولکول دارو با یک مولکول خاص در سیستم زیستی که نقش مشخصی بازی می‌کند برهم‌کنش دارد. به این مولکول گیرنده یا ریسپتور می‌گویند. در موارد اندکی داروها به عنوان دشمن شیمیایی معروف هستند که ممکن است با دیگر داروها واکنش دهند، در موارد دیگری مثل عوامل اسمزی داروها به‌طور انحصاری با مولکول‌های آب واکنش می‌دهند. داروها ممکن است درون بدن تولید شوند همانند هورمونها یا شیمیایی بوده و درون بدن تولید نشوند. سموم نیز دارو محسوب می‌شوند. مواد سمی می‌توانند به وسیله موجودات زنده از قبیل گیاهان و جانوران ساخته شوند یا همانند آرسنیک و کادمیوم دارای ریشهٔ معدنی باشند. از آنجا که واکنش دارو با گیرندهٔ آن شیمیایی است، یک مولکول دارو باید شکل، اندازه، ترکیب اتمی و بار الکتریکی مناسب داشته باشد

عملکرد داروها

یک دارو معمولاً دارای نقطهٔ دریافت متفاوتی نسبت به جایگاه عمل خود است. مثلاً قرصهایی که برای درمان سردرد به کار می‌روند، اگرچه از طریق دهان دریافت می‌شوند اما جایگاه عمل آن‌ها مغز است؛ بنابراین یک داروی پذیرفته و عملی شده، دارویی است که اولاً خواص لازم برای انتقال از سایت ورودی به جایگاه عمل منظور را داشته باشد و ثانیاً در زمان معقول از بدن دفع شود. البته برخی داروها مانند داروهای موضعی پوستی و افشانه‌های تنفسی مکان اثر نزدیک به محل دریافت دارند.داروها می‌توانند در شرایط استاندارد دما و فشار یا (STP) در سه حالت گاز مثل نیتروزاکسید، مایع مثل لیدوکایین و جامد مثل آسپرین موجود باشند. این شرایط تعیین کنندهٔ نحوهٔ ورود و دریافت آن‌ها در بدن انسان است. برای مثال برخی داروهای مایع به راحتی در دمای اتاق تبخیر می‌شوند و می‌توانند به همان شکل تنفس شوند همانند (هالوتان). طبقات گوناگون داروهای آلی در داروشناسی و داروسازی مورد بررسی قرار می‌گیرند. بسیاری از داروها بازها و اسیدهای ضعیف هستند. این داروها به وسیلهٔ خود بدن هدایت می‌شوند. زیرا تفاوت pH در اجزای مختلف ممکن است درجه یونش این قبیل داروها را تغییر دهد.یکی از شایعترین انواع مسمویت مربوط به مسمومیت دارویی است در جهان خواب‌آورها، مسکن‌ها و داروهای ضدافسردگی که سیستم اعصاب مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد در زمره مهم‌ترین داروهای مسومیت آفرین قرار دارند. در ایران نیز داروها، نخستین عامل مسمومیت در کشور به‌شمار می‌روند. مسکن‌های غیرمخدر، تب برها و داروهای ضد رماتیسمی، اولین دسته داروهای ایجادکننده مسمومیت در ایران هستند و پس از آن داروهای دسته اعصاب و روان مانند داروهای خواب‌آور و ضد صرع قرار دارند.