صنعت غذادارو

صنعت غذادارو

غذادارو چیست ؟

حدود ۲۰۰۰ سال پیش بقراط به درستی تاکید کرد که ” بگذاریم غذای ما داروی ما و داروی ما غذای ما باشد”. عبارت غذادارو یا Nutraceutical اولین بار توسط دکتر استفان دفلیک به عنوان ” محصولاتی که از غذا جداسازی یا خالص سازی شده و به صورت دارو عرضه میشوند و فواید فیزیولوژیکی دارند ” مطرح شد. واژه ی Nutraceutical از ترکیب دو واژه ی Nutrition به معنی تغذیه و Pharmaceutical به معنی دارویی ایجاد شده است. غذاداروها ها فراورده های غذایی هستند که مانند دارو فواید سلامتی بخش از جمله پیشگیری و درمان بیماری ها را دارند. ترکیبات شیمیایی گیاهی و آنتی اکسیدان ها دو دسته ی بخصوص غذاداروها هستند. تحقیقات ثابت کرده اند که غذاهای حاوی ترکیبات شیمیایی گیاهی به عنوان مثال کاروتینوئید های هویج، می توانند به پیشگیری از بیماری ها مانند سرطان، دیابت ها، بیماری های قلبی و فشار خون کمک کنند. بر اساس متن قانون آموزش سلامت مکمل ها غذایی ۱۹۹۴، تعریف غذادارو گسترده شد؛ به نحوی که ویتامین ها، مواد معدنی، گیاهان دارویی و دیگر سبزیجات، اسید های آمینه و هر ترکیب غذایی دیگر که توسط انسان به عنوان مکمل برای بالا بردن ارزش غذایی رژیم غذایی به کار میرود را شامل می شود. در سال های اخیر توجه و علاقه ی رو به رشدی نسبت به غذادارو هایی که فواید سلامتی بخشی دارند و جایگزین دارو های امروزی هستند شکل گرفته است. مواد مغذی، گیاهان دارویی و مکمل های رژیمی ترکیبات عمده ی غذادارو ها هستند که آنها را سلامتی بخش و موثر در برابر انواع بیماری ها می کند و از اینرو کیفیت زندگی را بالا میبرد.

تعریف چندین اصطلاح برای درک بهتر مفهوم غذادارو ها لازم است.

ماده ی مغذی :

بر اساس تعریف انجمن رسمی رژیم غذایی آمریکا (۱۹۹۶)، ” یک ترکیب غذایی است که به شکل و مقدار خاص به حفظ حیات یک حیوان کمک می کند.” گروه های اصلی ترکیبات مغذی پروتئین ها، چربی ها، کربوهیدرات ها، مواد معدنی و ویتامین ها هستند.

خوراک :

بر اساس تعریف انجمن رسمی رژیم غذایی آمریکا (۱۹۹۶)، “مواد قابل خوردن که توسط حیوانات مصرف میشود و به افزوده شدن انرژی و/یا مواد تغذیه ای به رژیم غذایی حیوان کمک میکند.”

غذا:

بر اساس قانون غذا، دارو و مواد آرایشی بهداشتی (۱۹۶۸)، ” چیزی است که طعم، عطر یا ارزش تغذیه ای دارد. سازمان غذا و دارو غذا ها را به عنوان ‘به طور کلی ایمن’ (GRAS) به حساب می آورد.”

دارو:

بر اساس تعریف انجمن رسمی رژیم غذایی آمریکا (۱۹۹۶)، ” ماده ای که برای تشخیص، بهبود، کاهش، درمان یا پیشگیری از بیماری انسان یا سایر حیوانات در نظر گرفته شده است. ماده ای که جدا از غذا برای تاثیر بر ساختار یا هر عملکردی در بدن انسان یا حیوان در نظر گرفته شده است.”

مکمل رژیمی :

بر اساس تعریف قانون سلامت مکمل های رژیمی ( ۱۹۹۴)، ” محصولی است که حاوی یک یا تعداد بیشتری از ترکیبات رژیمی مانند ویتامین، مواد معدنی ، گیاه دارویی یا سایر گیاهان و اسید های آمینه ( پروتئین) همچنین شامل هر جزء ممکن رژیمی مانند کنسانتره ها، عصاره ها یا متابولیت این ترکیبات باشد.”

غذادارو:

بر اساس تعاریف رایج ارائه شده توسط صنایع مکمل های رژیمی، ” هر ترکیب غذایی غیر سمی که فواید سلامتی بخشی آن من جمله در درمان و پیشگیری از بیماری ها به صورت علمی ثابت شده باشد.”

غذاداروها با غذاهای فراسودمند تفاوت دارند:

غذاداروها قدری با غذاهای فراسودمند متفاوت اند. غذاهای فراسودمند با روش های علمی تهیه میشوند و از اینرو نیاز بدن به ویتامین ها، چربی ها، پروتئین ها، کربوهیدرات ها و سایر ترکیباتی که برای بقا و حفظ سلامتی لازم است تامین می کنند. وقتی غذای فراسودمند به منظور کمک به پیشگیری و/یا درمان بیماری (ها) و/یا نارسایی (ها) غیر از کم خونی به کار گرفته می شوند به انها غذادارو گفته می شود. از آنجا که اکثر غذاهای فراسودمند به نوعی ضد کم خونی هستند، این استثنا به جهت ایجاد وجه تمایز مشخص بین غذای فراسودمند و غذادارو مطرح شده است.) مثال هایی از غذادارو ها شامل فراورده های لبنی غنی شده ( مانند شیر) و مرکبات (مانند آب پرتقال).

غذا یا دارو؟

با توجه به توضیحات گفته شده همچنان دشوار است که تعیین کنیم غذا دارو ها چه چیزی هستند و یا نیستند. آیا غذادارو ها غذا هستند یا خوراکی؟ بر اساس تعریف خوراکی ماده ی قابل خوردنی است که به تولید انرژی یا مواد مغذی در رژیک غذایی کمک می کند. خوراکی ها صرفا عملکرد و تاثیر ترکیباتی را که محتوی آن هستند بر عهده دارند. غذادارو ها علاوه بر این واژه ی “غذا” را نیز در خود دارند که یعنی ” برای عملکرد و ساختار طبیعی بدن ضروری هستند.” یک تفاوت بالقوه بین غذادارو و خوراک این است که یک غذادارو بعید است ارزش تغذیه ای ثابتی داشته باشد. خوراکی ها لازم است که ارزش تغذیه ای داشته باشند و این ارزش تغذیه از طریق لیبل آنها قابل اندازه گیری باشد.

تفاوت دیگر بین یک غذا یا خوراکی با غذادارو این است که غذا ها و خوراکی ها به عنوان ترکیبات ” عموما ایمن” (GRAS) شناخته می شوند.

طبقه بندی غذا داروها

۱.کاروتنوئید(ایزو پرنوئید) ،۲.فیبر های رژیمی ،۳.ترکیبات پلی فنولی،۴.اسیدهای چرب،۵.ایزوتیوسیانات،۶.فنول ها،۷.استانول ها/استرول های گیاهی،۸.توکوترینول(ایزوپرنوئید)،۹.ساپونین ها،۱۰.پروبیوتیک ها،۱۱.مواد معدنی،۱۲.پولیول ها،۱۳.سولفیدها/تیول ها،۱۴.گولکوزینولات ها،۱۵.فیتو استروژن ها،۱۶.آلکالوئیدها،۱۷.ترپنوئیدهای غیر کاروتنوئیدی،۱۸.آنتراکوئینون ها،۱۹.ترپن هاش

نتیجه گیری:

در حال حاضر بخش غذا داروها در حوزه ی صنایع غذایی سریعترین رشد و پیشرفت را به خود اختصاص داده است. اگرچه غذاهایی که از سالیان گذشته مورد استفاده قرار دارند هنوز از سبد غذایی مردم حذف نشده اند اما برنامه ها در حال اجرا در حیطه ی صنایع غذایی به تولید نسل جدیدی از غذاها منجر خواهد شد که ارتباط زیادی را بین غذا و دارو برقرار کرده اند.

اهمیت غذا داروها برای انسان از این جهت است که آنها تمام مواد غذایی ضروری را که وجودشان در یک رژیم غذایی سالم برای بدن لازم است، تامین میکنند.

این روزها فشار روزمره و رژیم غذایی نادرست مردم منجر به شیوه ی ناسالم زندگی در آنها شده است در حالی که از سوی دیگر استفاده ی صحیح از غذا داروها میتواند باعث بالا رفتن کیفیت و سلامت زندگی، خلق و خوی بهتر در فرد، افزایش اعتماد به نفس، بیشتر شدن توانایی کار کردن و در مجموع ایجاد جامعه ای بهتر و سالمتر شود.

بنابراین در آینده ضرورت وجود سوپ ها، گوشتهای فرآوری شده، نان ها و سوسیس هایی را که به شکل غذا دارو هستند کاملا درک خواهیم کرد.

استفاده از غذا داروها برای به دست آوردن نتایج درمانی مطلوب با کمترین عوارض جانبی در مقایسه با سایر عوامل درمانی موفقیت بسیار بیشتری داشته است.

به گفته ی اوا هادسون- سرپرست گروه تحقیقات سلامتی در یورومانیتور- باور مردم به این حقیقت که پیشگیری از درمان بهتر است میزان درخواست غذا داروها را از طرف آنها بیشتر کرده است چرا که این مواد علاوه بر تغذیه ی بدن فواید زیادی هم برای سلامتی دارند.

تمایل بیشتر شرکت های داروسازی و بیوتکنولوژی برای تولید غذا داروها نسبت به خود دارو کاملا مشهود است.در حال حاضر صنعت غذا دارو در ایالات متحده آمریکا حدود ۸۶ میلیارد دلار ارزش دارد.این رقم اندکی در اروپا بیشتر است و در ژاپن چیزی حدود ۴/۱ کل مبلغ ۶ میلیارد دلاری که از فروش مواد غذایی به دست می آید، به غذا داروها اختصاص دارد چرا که بالغ بر ۴۷% جمعیت ژاپن از غذا داروها استفاده میکنند.

تجاری شدن بسیاری از غذا داروها (که این امر هم اکنون هم در حال گسترش است) نشان دهنده این مساله است که اخیرا مصرف کنندگان مواد غذایی دنبال غذاهایی با ارزش غذایی بالاتر می باشند.

برای بیماری هایی مثل سندرم های متابولیکی که روز به روز در حال افزایش هستند اما میتوان با تغییر در شیوه ی زندگی از آنها پیشگیری کرد، فرد بیمار لازم است که تغییرات مثبتی در شیوه ی زندگی خود ایجاد کند برای مثال رژیم غذایی خود را تغییر دهد.

غذا داروها باید نقشی در پیشگیری از اینگونه بیماری ها داشته باشند و تحقیقات در حال انجام بر روی آنها با هدف زندگی سالمتر و بهبود کیفیت زندگی افراد در آینده باشد.