صنایع دستی خراسان جنوبی۱
صنایع دستی خراسان جنوبی۱
بافته های داری و زیراندازها
گروه بافته های داری و زیراندازها یکی از گروههای صنایع دستی را تشکیل می دهد. بافته های داری و زیراندازها قدمت بسیار طولانی در منطقه خراسان جنوبی داشته و نقش بسیار مهمی در خودکفایی مردم منطقه ایفا کرده است. مقدسی در کتاب احسن التقاسیم می نویسد : ( از قوهستان پوشاک هایی مانند نیشابوری سفید و فرش و جانماز … و مانند آن صادر می شود .) در کتاب اشکال العالم جیهانی متعلق به نیمه سده چهارم هجری آمده است : ( از ولایت قهستان کرباس های نیکو و پلاس های خوب و زیلوها مانند جهرمی می بافند و بیشتر در تون می باشد و از آنجا به نیشابور و دیگر ولایات می برند ). سیسیل ادواردز نیز در کتاب ( قالی ایران ) اشاره ای به نوعی قالیچه های عربی بافت منطقه فردوس داشته است.
در بیرجند [در یک سده ی قبل] اصناف و صاحبان حرف از همدیگر کاملاً مجزا شده و هر یک در جایی از بافت شهر که بصورت سنتی به آنها تخصیص یافته بود به حرفه و شغل خود اشتغال داشتند. در بازار کلاه مالهای بیرجند منظره صدها کلاه نمدی به شکل های مختلف (میرزایی، پهلوی، برزگری، آخوندی و غیره ) رنگ های گوناگون که قالب زده در آفتاب قرار می دادند که خشک شود، دیدنی بوده است. نگاهی به اقلام مهریه نیز در اسناد به جای مانده در عصر قاجار نیز گواهی است بر قدمت نمد مالی در منطقه. نمد سفید عمل بیرجند یکی از اقلام جهیزیه محسوب می شده است. امروزه نمدمالی در منطقه رونق گذشته خود را از د ست داده و استفاده از نمد به عنوان زیرانداز بسیار محدود است .در استان خراسان جنوبی جزء هنرهای فراموش شده محسوب شده و کار تهیه و تولید نمد در استان ما صرفا محدود به ساخت لباس مخصوص چوپانان یعنی کپنک است. روستای سَلم آباد در نزدیکی شهرستان سربیشه در حال حاضر تنها کارگاه فعال منطفه رو در خودش جای داده. اغلب مردم این روستا در گذشته نمدمال بوده اند. ولی در حال حاضر از مجموعه کارگاههای نمدمالی این روستا فقط یک کارگاه باقی مانده است. شهرستانها دیگر استان بویژه سرایان نیز دارای کارگاههای نمد مالی زیادی بوده که هنرمندان سرایانی در آن به تولید انواع نمد (فرش نمد، کپنک) مشغول بوده اند، ولی در حال حاضر به علت فوت استادکاران قدیمی و کهولت سن نمدمالان باقیمانده ، این هنر فراموشی سپرده شده است.
