روغنکشی
روغنکشی
روغنکشی، عصاری یا چربیگیری به فرایند جداسازی اسیدهای چرب از هر چیز گفته میشود.روغنکشی یکی از قدیمیترین فعالیتهای بشر در زمینه صنایع غذایی است.عصاری از صنایع باستانی ایران است. چرخ عصاری؛ دستگاهی بوده برای روغن کشی تشکیل شده از استوانهای چوبین به قطر ۲ تا ۳ متر و ارتفاع یک متر که در زمین نصب کنند. سطح بالایی استوانه به شکل قیف تراشیده شده و تیری ضخیم به ارتفاع ۶ تا ۷ متر که انتهای آن تراشیدگی دارد و مطابق دهانهٔ پایین استوانه است در آن استوانه قرار میدادند. به انتهای تیر رشتهای چرمین میبستند و سر رشته را به گردن اسبی یا گاوی که در کنار استوانه ایستاده میانداختند تا اسب یا گاو را به حرکت دورانی وادارد.
در ایران چندین بنای تاریخی با عنوان عصارخانه به ثبت رسیده است.
دانههای روغنی
به منظور استخراج روغن از دانه آنها پرورش مییابند؛ ولی بهعنوان منبع باارزش پروتئین نیز مطرح هستند و بقایای محصول بعد از روغنکشی بدین منظور بکار میرود. هم روغن و هم کنجاله بههمان اندازه اهمیت داشته و احتیاج بهتجزیههای ویژه دارند که دقت در خلوص دانه رقم (کولتیوار) اهمیت دارد. ناخالصی بسیار کمی با سایر مواد ژنتیکی ممکن است کیفیت روغن بهدست آمده را بشدت پایین آورده یا کنجاله تولیدی از آنها حاوی مواد سمی باشد؛ بنابراین پرورشدهندگان بذر میبایست دقت ویژهای برای جلوگیری از آمیزش یا آلودگی منابع نامناسب گرده داشتهباشند.