دانه‌های روغنی
دانه‌های روغنی
دانه‌های روغنی کلزا و خردل
کلمی‌هادارای پراکندگی گسترده‌تری می‌باشند. این جنس دانه‌های روغنی اصلی را در اقلیم‌های معتدل اروپا و آمریکای شمالی تشکیل داده و همچنین در آسیا و آفریقا نیز کشت و کار می‌شوند؛ ولی در سرزمین‌های مرطوب گرمسیری رشد مناسبی ندارند. دو نوع دانه روغنی کُلزا وجود دارد: یکی کلزای سوئدی و کلزای معمولی است. در هر دو گونه رقم‌های پاییزه و بهاره وجود دارد، ولی به‌طور کلی کلزای سوئدی اکثراً در پاییز کشت و کار می‌شود و کلزای معمولی در بهار کشت می‌شود. هر دو گونه نیز رقم‌های علوفه‌ای دارند که اساساً پرورش بذر آن‌ها مشابه رقم‌های دانه روغنی می‌باشد. البته نیاز به خلوص رقم در علوفه‌ها از اهمیت کمتری برخوردار است. هر دو قسم کلزا در نیازهای پرورش بذرشان مشابه هستند. به جز اینکه مقدار دگر گنشی در کلزای معمولی بیشتر از کلزای سوئدی است.
در شبه قاره هند مناطق مخصوصی وجود دارد که خردل قهوه‌ای به منظور روغن‌کشی کشت می‌شود. در بیشتر مناطق معتدل این گیاه به عنوان خردل کشت شده و همراه با خردل سفید برای پرورش دانه همانند بذر کلزا کشت می‌شود. خردل سفید به مقدار زیادی دِگَرگُشَن است.
کوبیدن محصول ردیف شده هنگامی آغاز می‌شود که درصد رطوبت بذر به کمتر از ۱۴ درصد رسیده باشد. خشک کردن (معمولاً با دیکوات) در مرحله دیرتر از مرحله درو کردن و ردیف کردن انجام می‌گیرد. البته احتمال جوانه زدن بذرهای برداشت شده وجود دارد و این روش به‌طور کلی برای محصولات بذری توصیه نمی‌شود. با وجود این گاهی در مزرعه با علف هرز زیاد، به کار می‌رود. برداشت مستقیم با کمباین وقتی انجام می‌شود که رنگ گیاه عوض شده و رنگ بذر تیره باشد، محتوی رطوبت بذر باید ۱۴ درصد یا کمتر باشد و بذرها در این رطوبت سخت شده‌اند. کمباین باید کاملاً درزگیری شود تا از پرش بذر از طریق درز و شکاف‌هایی که برای بذرهای بزرگتر مهم نیستند جلوگیری شود.
گونه‌ها و نام‌های عمومی
- کلزای سوئدی
- کلزا
- خردل قهوه‌ای
- خردل سفید
خلوص رقم‌ها خصوصاً در خردل‌ها و منداب‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روغن کلزا معمولاً حاوی اسید اروسیک است که در رقم‌های جدید تا حد قابل توجهی مقدار آن کاسته شده و به حدی رسیده که زیان‌آور نمی‌باشد. کنجاله نیز پس از روغن‌کشی حاوی گلوکوزینولات است که برای دام‌ها خطرناک می‌باشد و بعضی از رقم‌ها حاوی مقدار کمتری از این ماده می‌باشند. رقم‌های خردل، تندی ویژه‌ای به ادویه می‌دهند.
طبقه‌بندی رقم‌ها
توضیحات فقط در مورد کلزای سوئدی می‌باشد:
فصل کاشت :…… بهاره، پاییزه، هر دو فصل
میزان اسید اروسیک دانه :…… ۲ درصد یا کمتر، بیشتر از ۲ درصد
زمان گل دادن (در داخل هر فصل کاشت) :…… خیلی زود، زود، متوسط، دیر، خیلی دیر
ویژگی اصلی در شناسایی رقم‌ها
توسعه قطعات (لب‌ها) در برگ :… وجود ندارد، خیلی ضعیف، ضعیف، متوسط، قوی، خیلی قوی
طول ساقه اصلی :…. کوتاه، متوسط، بلند
رنگ گلبرگ‌ها :…. زرد کمرنگ، زرد، نارنجی
