تاریخچه ویترای

تاریخچه ویترای

تزئین ظروف شیشه ای با رنگ و نقاشی هنری است که قرن ها در میان ملل مختلف محبوبیت داشته است و آثار متعدد و متنوعی از این هنر را می توان در موزه های نقاط مختلف جهان یافت. گذشته از ظروف شیشه ای شکیل با نقاشی های حرفه ای و یا کنده کاری های پیچیده و ظریف که از گذشته های دور تا حال توسط هنرمندان چیره دست در این رشته آفریده شده گاه ایجاد طرح ها و حتی خطوط ساده رنگی نیز می توانند ظروف شیشه ای بسیار ساده را به ظروفی زیبا و چشمگیر تبدیل کنند.

تاریخچه

نقاشی پشت شیشه از هنرهای بسیار قدیمی اروپاست و اولین نمونه‌ی کشف شده‌ی آن در منطقه آپولیا (Apulia) در جنوب ایتالیای امروزی به دوران هلنی در اواخر قرن سوم میلادی است. در کاوش‌های بعدی تعدادی مدالیون با نقاشی پشت شیشه در کاتاکومب ها (دخمه های اجساد) در ایتالیا پیدا شده که متعلق به قرن سوم و چهارم بعد از میلاد است.

هنر شیشه‌گری ساسانی تاثیر زیادی بر ساخته های هنرمندان داشته و آثار گرانبهایی از این دست در موزه های جهان وجود دارد. هجوم قبائل وحشی در طول قرن های چهارم و پنجم میلادی به روم سبب شد تا دوران عظمت امپراطوری و شکوه فرهنگی آن رو به زوال گذارد و این امر سبب مهاجرت اقوام ژرمن به مناطق دیگر روم ،از جمله آلمان، فرانسه، بریتانیا و اسپانیای امروز شد. لیکن امپراطوری روم شرقی تحت نام بیزانس تا سقوط قسطنطنیه در سال ۱۴۵۳ م. مرکز رومی و یونانی باقی ماند.

روش چسباندن ورقه های نازک فلزی(فویل) نقاشی شده به پشت شیشه، در اروپا و در قرون ۱۳-۱۲ میلادی متداول شد و یکی از زیباترین نقاشیها نقاشی پشت شیشه نماز خانه سنت استفان در کلیسای وست مینستر لندن است که متاسفانه بسیاری از این پنجره ها تخریب شد. دوران باشکوه شیشه سازی در اروپا قرن پانزدهم میلادی است که تقاضای زیادی برای ساخت اشیای تزئینی وجود داشت و شهر ونیز در این هنر سر آمد تمام اروپا و حوزه‌ی شرقی دریای مدیترانه شد و همچنین به سبب به وجود آمدن شبکه‌ی تجاری وسیع در این زمان بین این شهر و بازار های خاور نزدیک به کشورهای حوزه‌ی دریای سیاه و اروپای غربی شد و نمونه های زیبای شیشه‌ی ونیز به سراسر دنیا صادر شد.

اختراع دستگاه چاپ در سال ۱۴۵۰ م توسط گوتنبرگ آلمانی استفاده از طرح های چاپی در نقاشی پشت شیشه را برای هنرمندان آلمانی و دیگر نقاط اروپا پدید آورد. بتدریج این شیوه نقاشی به صورت مستقل برای تهیه تابلوهای مذهبی نیز به کار گرفته شد. هزاران کلیسا و نمازخانه آلمان اطریش، رومانی ، چکسلواکی ، اسپانیا ، پرتقال و ایتالیا همیشه خواهان مقدار زیادی نقاشی پشت شیشه بودند . بزرگترین هنرمندان سال های۱۶۰۰م در اروپا “هانس جاکوب اسپرونگلی” و “کرستیوف مورد” بودند که کارهایشان را امضا کردند. در سال های بعد نقاشی پشت شیشه رنگین تر شد و تحت تاثیر باروک و روکوکو قرار گرفت و از آئینه برای دورگیری نقاشی ها استفاده می کردند و فاصله بین آینه و شیشه را با نوارهای قلع فشرده پر می کردند. درقرن۱۷ م این هنر به کشور فرانسه برده شد و مورد توجه قرار گرفت. این هنر را در فرانسه Fixes sous verre یا تثبیت شده روی شیشه می نامیدند. و چون این اشیای تزئینی را در پاریس یک فروشنده آثار هنری به نام “ژان باپتسیت گلومی” به فروش می رساند به شیشه به سبک گلومی معرفی گشت .

در سال ۱۸۰۰ م که در انگلستان سبک ریجنسی(Regency) متداول بود. ساخت آینه های چهار گوش که حاشیه آنها با شیشه های نقاشی شده تزئین می شد رواج یافت . بعدها نمونه هایی از نقاشی پشت شیشه به آمریکا برده شد و آنان سمبل های ملی خود مثل عقاب و خوشه گندم را بر پشت شیشه اجرا کردند.

پس از وقوع انقلاب کبیر فرانسه در سال ۱۷۸۹ م و جنگهای ناپلئون بناپارت در اروپا صادرات نقاشی پشت شیشه دچار رکود شد. در قرن ۱۹ م سفارشاتی از بازارهای آمریکا برای ساخت این آثار به اروپا می رسید و امروزه هم هنرمندانی در سراسر جهان به این هنر می پردازند . لیکن نقاشی پشت شیشه هرگز به محبوبیت قبل از قرن ۱۹ م نرسیده و دوران شکوه و اعتلای آن به تدریج رو به افول است.