بیمه آتش سوزی
بیمه آتش سوزی
اصولا علم و آگاهی بیمه گذاردر مورد پوشش های بیمه ای و شرایط بیمه نامه های مختلف غیر از آنکه اهرم بسیار مفیدی برای وی به شمار می رود، بازوی توانایی در شناساندن و ارائه خدمات بهتر توسط بیمه گران است.باید در نظر داشت به همان نسبت که بیمه گزار بهتر و بیشتر از شرایط و مقررات بیمه آگاه باشد، می تواند در انتخاب بیمه نامه و پوشش مناسب با دست بازتری عمل کند که از این طریق به فراگیر شدن و ارتقاء فرهنگ بیمه در جامعه کمک می کند .
یکی از رشته هایی که اطلاعات بیمه گزار در انتخاب پوشش و شرایط مناسب در آن حائز اهمیت بسیار است بیمه آتش سوزی است بنابراین ابتدا تعریف بیمه آتش سوزی و اصول حاکم بربیمه های آتش سوزی، انواع بیمه نامه های آتش سوزی، موارد تحت پوشش و سپس خطرات و استثنائات این بیمه نامه بصورت خلاصه بیان می گردد.
تعریف بیمه آتش سوزی
قرارداد بیمه آتش سوزی توافقی است بین بیمه گزار از یک سو و بیمه گر از سوی دیگر که براساس آن بیمه گر متعهد می گردد در قبال در یافت حق بیمه خسارت وارد به مورد بیمه (اموال بیمه شده )را در صورت وقوع خطرات بیمه شده که منجر به وارد آمدن خسارت به مورد بیمه شود در حدود تعهدات خود (سرمایه مورد بیمه )و برای دوره زمانی معین جبران نماید. در این حالت خسارت وارده قابل پرداخت به بیمه گزار و یا ذینفع مندرج در بیمه نامه می باشد.
اصولا در صدور بیمه نامه آتش سوزی باید سه اصل حسن نیت، اصل نفع بیمه پذیر و اصل جبران خسارت وجود داشته باشد تا بیمه نامه بر اصول صحیح و درستی استوار باشد، زیرا بیمه گزار موظف است کلیه سوالات مندرج در فرم پیشنهاد بیمه آتش سوزی را بر اساس حسن نیت و بادقت پاسخ دهد و در عوض بیمه گر موظف است که درصورت بروز حریق و ایجاد خسارت، حداکثر خسارت مالی حادث شده را با توجه به شرایط بیمه نامه و مشروط به اینکه از سرمایه بیمه نامه تجاوز نکند در وجه بیمه گذار پرداخت نماید.
شرایط حاکم بر قرارداد بیمه آتش سوزی
در بیمه آتش سوزی علاوه بر حاکم بودن قانون بیمه شرایط عمومی و اختصاصی و خاص بیمه نامه نیز بر روابط بیمه گر و بیمه گزار حاکم می باشد.
شرایط عمومی بیمه نامه
مجموعه شرایطی است که درباره مسائل عام و کلیات قرارداد در چارچوب قوانین و مقررات بیمه ای تنظیم و بر روابط بین بیمه گر و بیمه گزار حاکم می باشد که این شرایط مصوب شوارای عالی بیمه بوده و به صورت چاپی در ظهر بیمه نامه آتش سوزی آورده می شود.
شرایط خصوصی بیمه نامه
مجموعه شرایطی است که توافق های بین بیمه گر و بیمه گزار در آن قید می شود که به صورت تایپ شده در بخش توضیحات بیمه نامه آورده و به امضاء بیمه گر می رسد. این شرایط تا آنجائی که مغایر با قوانین الزام آور نباشد می تواند ناقض شرایط عمومی بیمه نامه قرارگیرد و به عبارتی می توان گفت شرایط خصوصی بیمه نامه بر شرایط عمومی بیمه نامه مقدم است .
شرایط خاص بیمه نامه
مجموعه شرایط و توافق هایی است که بین بیمه گر و بیمه گزار به صورت اختصاصی و تنها مختص یک مورد بیمه خاص صورت می گیرد و این توافقها عمومیت نداشته و قابل تسری به کلیه موارد بیمه ای نمی باشد.
براساس تفاوت در تعریف بعضی بخش های مورد نیاز در قرارداد بیمه آتش سوزی، می توان این نوع بیمه را به ۳ شاخه زیر تفکیک کرد :
۱- آتش سوزی اماکن مسکونی:
در این نوع بیمه نامه، منازل مسکونی تحت پوشش قرار می گیرد. موارد تحت پوشش شامل ساختمان، مشاعات، تاسیسات و اثاثیه منزل می باشد.
۲- آتش سوزی اماکن اداری –تجاری (غیر صنعتی):
این نوع بیمه نامه شامل تمام ریسک های تجاری فروشگاهها،کارگاهها،تعمیرگاهها،مراکز ورزشی ،تفریحی و…. می باشد.
۳- آتش سوزی اماکن صنعتی:
در این نوع بیمه نامه، تمامی ریسک های صنعتی در کارخانجات و سایر مراکز تحت پوشش قرار می گیرد، دارائی ها و اموالی که در یک کارخانه می توان بیمه نمود شامل ساختمان ها، ماشین آلات، تاسیسات، موجودی موارد اولیه و موادساخته شده، ابزارآلات و تجهیزات، اثاثیه ثابت و لوازم اداری و… می باشد.
در تقسیم بندی دیگری بیمه نامه های آتش سوزی را می توان به صورت ذیل تقسیم نمود :
بیمه‌نامه آتش‌سوزی با سرمایه ثابت
با این نوع پوشش بیمه‌ای، بیمه‌گر خسارات ناشی از آتش‌سوزی به اموال مورد بیمه را تا حداکثر سرمایه مندرج در بیمه‌نامه و به میزان زیان وارد شده جبران می‌کند. اصولا خسارات پرداختنی نمی‌تواند از مابه‌التفاوت ارزش هریک از اقلام بیمه شده بلافاصله قبل و بعد از بروز خسارت و یا در صورت وقوع حادثه منجر به خسارت کلی، از مبلغ بیمه شده هریک از اقلام خسارت دیده بیشتر باشد. بیمه‌گزار در زمان اخذ پوشش بیمه‌ای باید دقت کند که اموال خود را به قیمت واقعی آن بیمه کند، در غیر این‌صورت براساس ماده ۱۰ قانون بیمه در صورتی که مالی به کمتر از ارزش واقعی خود بیمه شده باشد، بیمه‌گر فقط به تناسب مبلغی که بیمه‌کرده به قیمت واقعی مال مسئول جبران خسارت بیمه‌گزار خواهد بود.
بیمه‌نامه آتش‌سوزی با شرایط جایگزینی و بازسازی
کاربرد این نوع بیمه‌نامه در زمانی توصیه می‌شود که ارزش واحدهای صنعتی و تجاری و یا صنفی به‌دلیل اعمال ضریب استهلاک یا مستهلک شده و یا به میزان ۵۰% و یا بیشتر کاهش یافته است درصورتی که جایگزینی و یا بازسازی همین واحدهای مستهلک شده به دلیل شرایط خاص اقتصادی جامعه به چندین برابر افزایش یافته است. درصورت وجود چنین شرایطی، بیمه‌گر توافق می‌کند که بیمه‌گزار کلیه تأسیسات و دارایی‌های خود را مجدداًً و به ارزش روز ارزیابی کند و آنها را با قیمتهای جدید تحت پوشش درآورد. در این حالت چنانچه اموال مورد بیمه به علت بروز یکی از خطرات مشمول بیمه تلف شده و یا خسارت‌ببیند، بیمه‌گر نسبت به تعمیر و بازسازی ساختمان آسیب‌دیده و چنانچه ماشین‌آلات واحدصنعتی باشد، نسبت به جایگزینی آن اقدام لازم را انجام خواهد داد. یکی از جنبه‌های مهم و حیاتی بیمه‌نامه که نمونه بارز ارائه خدمات قابل قبول شرکت بیمه است، در انجام عمل بازسازی و جایگزینی در اسرع وقت و در واقع در مدت زمان متعارف و قابل قبول است.
بیمه نامه آتش سوزی باشرایط اظهارنامه ای
معمولا شرکتهای بیمه، در زمان صدور بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی، سرمایه معینی را برای ماشین‌آلات و یا مواد اولیه و یا در جریان ساخت به عنوان حداکثر سرمایه برای پرداخت‌خسارت در بیمه‌نامه قید می‌کنند. این حداکثر سرمایه معمولا از طرف بیمه‌گزار تعیین می‌شود. امروزه با توجه به پیچیدگی واحدهای تولیدی، صنعتی و حجم مبادلات و کالایی که هر روز به انبارها وارد و یا ازآن خارج می‌شود و درنظر گرفتن تورم و افزایش قیمتها در مدت کوتاه باعث شده که صاحبان صنعت و تولید کنندگان پوشش بیمه‌ای مورد نیاز خود را به نحوی دریافت کنند که در صورت بروز حادثه حریق، سرمایه‌های تحت پوشش بیمه‌ای به ارزش روز بوده و در زمان وجود نوسانات شدید در قیمت و یا درمیزان موجودی، نیاز به افزایش و یا کاهش آن از طریق صدورالحاقیه نباشد.
از ویژگیهای خوب این نوع پوشش بیمه‌ای آن است که در بیمه‌نامه‌های اظهارنامه‌ای، سقف حداکثری برای تعهد بیمه‌گر در مورد جبران خسارت معین می‌شود و بیمه‌گزار هم براساس شرایط بیمه‌نامه و مدت تعیین شده در آن برای اعلام موجودی خود در طول مدت اعتبار بیمه‌نامه اقدامات لازم را انجام می‌دهد. براساس توافق انجام شده، اعلام میزان موجودی می‌تواند ماهانه، سه ماهه و یا کمتر و بیشتر باشد، اما باید اضافه کرد، که هرچه فاصله مدت اعلام موجودی کمتر باشد، در زمان بروز خسارت رقم واقعی‌تر و صحیح‌تر محاسبه خواهد شد، اما در صورتی که بیمه‌گزار براساس شرایط قرارداد عمل نکرده، موجودی خود را بموقع اعلام نکند، در صورت بروز خسارت، حداکثر مبلغ بیمه شده مأخذ و مبنای محاسبه خسارت قرار خواهد گرفت و بیمه‌گر ضمن انجام حسابرسی دفترها، اسناد و مدارک معتبر بیمه‌گزار، نسبت به تعیین موجودی و تسویه خسارت اقدام خواهد کرد. محاسبه حق بیمه این گونه بیمه‌نامه‌ها به صورت موقت است و به مأخذ حداکثر سقف مندرج در بیمه‌نامه دریافت می‌شود. اما ممکن است اظهارنامه‌های ارسالی از سوی بیمه‌گذار کمتر از سقف سرمایه بیمه‌نامه باشد که در این‌صورت بیمه‌گر و بیمه‌گزار توافق می‌کنند که ۷۵% حق بیمه سقف قرارداد پرداخت شود و حق بیمه‌قطعی پس از پایان دوره بیمه‌نامه و بررسی اظهارنامه‌های ارسالی محاسبه گردد. اما به هر حال حق بیمه قطعی در هیچ زمان کمتراز ۵۰% حق بیمه اصلی بیمه‌نامه نخواهد بود.به هر حال در زمان صدور بیمه‌نامه‌های اظهارنامه‌ای باید دقت کرد که اظهارنامه‌های ارسالی بدقت مورد رسیدگی قرار گیرد و ارسال آنها هم بموقع صورت پذیرفته و مبلغ اظهارنامه نیز از حداکثر سقف بیمه‌نامه بیشتر نباشد، زیرا حداکثر تعهد بیمه‌گر همان سقف بیمه‌نامه است و چنانچه بیمه‌گزار موجودی بیشتری در انبار دارد حتماًً باید طی الحاقیه‌ای سقف بیمه‌نامه را افزایش دهد.
بیمه نامه باشرایط فرست لاس:
در شرایطی از بیمه ( first loss ) فرست لاس استفاده می شود که بیمه گزار مطمئن است هر اندازه خسارت شدید باشد امکان از بین رفتن تمامی مورد بیمه وجود ندارد یا اینکه اموال بیمه شده در سطح جغرافیائی بسیار وسیع و پراکنده است و بر اثر حادثه فقط بخشی از آن دچار خسارت می شود و همچنین می توان آن را به چندین ریسک مستقل تقسیم کرد و برای مورد بیمه از نظر سرمایه ، خطرهای بیمه شده و سایر عوامل سرمایه فرست لاس محاسبه کرد در مواردی که محاسبه سرمایه کل مورد بیمه امکان پذیر نبوده و مرتب در حال تغییر است(مثل انبارهای عمومی ) از بیمه نامه فرست لاس استفاده می شود اصولاً در برخی از رشته ها تمام اموال درمعرض خطر نیستند نظیر سرقت در اینگونه موارد به جای اینکه مورد بیمه به ارزش کل بیمه شود آن را به حداکثر مبلغی که مبین حداکثر خسارت وارده براثرتحقق خطربیمه شده است بیمه می کنددر زمینه بیمه نامه های فرست لاس به ۳ نکته بشرح ذیل باید توجه شود
۱- حداکثرتعهد بیمه گر در هرحادثه مبلغ بیمه شده (ارزش فرست لاس ) است و به هیچ وجه از آن تجاوز نمی کند
۲- حق بیمه بر اساس سرمایه کل تعیین می شود لذا بیمه گذار موظف است که باز هم ارزش کل مورد بیمه را در حد امکان برای محاسبه حق بیمه اعلام کند
۳- بیمه گر در نرخ حق بیمه بر اساس شرایط فرست لاس تخفیف خاص اعمال می نماید .
به طور کلی در این نوع بیمه توجه به مسایلی از قبیل تعیین دقیق ارزش هابه تفکیک ودر حد امکان ارائه اطلاعات صحیح در باره مورد بیمه ،تعیین حدود وثغور قسمت های مشترک وذکر مصالح مورد استفاده ،ارائه اطلاعات کافی در موردوسایل ولوازم وانتخاب خطرات اضافی مناسب به فراخور مورد بیمه قابل توجه است .در اینجا نقش اطلاع وآگاهی بیمه گذار کاملا ملموس است ومی توان بیمه گذاران رادر آشناساختن به شرایط ومقررات بیمه راهنمایی کرد.به طور مثال برای منزل مسکونی که به صورت آپارتمانی در طبقه سوم یک ساختمان قراردارد ،پوشش خطر سیل لزومی ندارد ویادر مناطقی که اصولا باتوجه به سابقه جغرافیایی هیچ گاه در آنجا وزش باد و طوفان وجود نداشته ارئه پوشش طوفان صحیح نمی باشد .
خطرات تحت پوشش بیمه نامه آتش سوزی نیز به دو بخش قابل تقسیم است:
الف ) خطرات اصلی
با خرید بیمه نامه آتش سوزی، خود بخود سه خطر آتش سوزی، انفجار و صاعقه تحت پوشش قرار می گیرد که از یکدیگر قابل تفکیک نبوده و تعریف هر یک از آنها باتوجه به شرایط عمومی بیمه نامه آتش سوزی (آئین نامه شماره ۲۱ مصوب شواری عالی بیمه )به شرح ذیل می باشد:
۱- آتش : مقصود از آتش عبارت است از ترکیب هر ماده با اکسیژن به شرط آنکه با شعله همراه باشد
۲- صاعقه: صاعقه عبارت است از تخلیه بار الکتریکی بین دو ابر یا بین ابر و زمین که بر اثر القاء دو بار مخالف بوجود آید.
۳- انفجار: هرنوع آزاد شدن ناگهانی انرژی حاصل از انبساط یا بخار را انفجار گویند.
ب) خطرات تبعی (اضافی):
خطرات اضافی (تبعی) آن دسته از خطراتی هستند که به طور مجزا و بدون وجود بیمه آتش سوزی بیمه نمی گردند بلکه مورد بیمه باید در مقابل آتش سوزی بیمه شود تا بتوان به تبع آن خسارات وارده به مورد بیمه ناشی از خطرات اضافی را تحت پوشش قرار داد.
خطرات اضافی بیمه آتش سوزی عبارتند از :
۱- زلزله و آتشفشان: خسارت مستقیم وارد به ساختمانها اعم از مسکونی، صنعتی و غیر صنعتی و همچنین اثاثیه و لوازم موجود در آنها قابل جبران است.
۲- سیل : خسارت وارده به مورد بیمه در اثر طغیان رودخانه ها و یا جریان های آب خارج از مسیر طبیعی خود به علت ریزش باران بوجود آید تحت پوشش است در این بخش بعضی از خسارات مستثنی شده اند که مهمترین آنها عبارتند از خسارات ریزش و نشست، خسارات وارد به حصارها و خسارات ناشی از جزر و مد
۳- طوفان: در بیمه طوفان خسارتهای ناشی از طوفان، تند باد و گرد باد تحت پوشش قرار می گیرد.
۴– ضایعات ناشی از برف و باران:خسارات وارده در اثر نشت آب از سقف و بام ساختمانهات تحت پوشش است
۵- ترکیدگی لوله آب: خسارات ناشی از ترکیدن لوله های آب قابل پرداخت است در این بخش خسارات وارده به خود لوله تحت پوشش نیست
۶- دزدی باشکست حرز: بیمه گر خسارات ناشی از فقدان یا خرابی اموال بیمه شده را که در نتیجه دزدی با شکست حرز روی دهد حداکثر تا مبلغ بیمه شده جبران می نماید.
سرقت یا دزدی به موارد ذیل اطلاق می شود:
– بالا رفتن از دیوار محل استقرار اموال بیمه شده یا شکستن درب و یا خراب کردن دیوار و نظایر آن
– باز کردن درب به وسیله کلید تقلبی و سایر آلات و ادواتی که عادتا برای بازکردن قفل بکار نمی رود
– ورود به محل با ارعاب و تهدید بیمه گزار و یا سایر اعضای خانواده و یا خدمتگزار وی
۷- سقوط هواپیما و هلی کوپتر: خسارات ناشی از سقوط هواپیما و قطعات آن و همچنین چرخ بال و قطعات آن بر روی مورد بیمه بنحوی که موجب بروز خسارت گردد و حداکثر تا سقف بیمه نامه قابل جبران می باشد خسارتهای وارده ناشی از امواج صوتی با شکست دیوار صوتی توسط هواپیماهای جنگی یا هواپیماهایی که مافوق صوت پرواز می کنند از شمول تعهدات این پوشش خارج بوده و جزء استثنائات بیمه نامه می باشد.
۸- انفجار ظروف تحت فشار صنعتی: برای کمپرسورها و دیگ های بخار کاربرد دارد
۹- اعتصاب شورش و بلوا :دامنه پوشش این خطر عبارتست از خسارات وارده مستقیم به اموال تحت پوشش بیمه نامه که ناشی از شورش، آشوب و بلوا بوده و معمولا می توان گفت که زمانی لفظ شورش و آشوب را اطلاق نمود که تعداد تجمع کنندگان بیش از سه نفر بوده و با داشتن هدف مشخص جهت نیل به هدف با استفاده از زور و قوه قهریه علیه کسانی که با هدف مخالف هستند به مبارزه برخواسته و اقدام به تخریب اماکن و غیره نمایند.
خسارتهای وارده ناشی از توقیف اموال تحت پوشش و ضبط آن توسط دولت و سایر ارگانهای دولتی و انتظامی و خسارت و زیان ناشی از تعطیلی کار تحت پوشش این بیمه نیست.
۱۰-شکست شیشه: خسارت وارده به شیشه های اموال بیمه شده که ناشی از شکسته شدن باشد جبران می گردد. خسارت هایی نظیر لب پریدگی شیشه، خط و خراش روی شیشه و ترکهای جزئی تحت پوشش نمی باشد. همچنین خسارتهای وارده به اشیاء همجوار در اثر شکسته شدن شیشه ویترین و درب، جزء استثنائات این بیمه می باشد.
ج)استثنائات بیمه نامه:
۱- خسارت وارد به مسکوکات، پول، اوراق بهادار، اسناد، فلزات قیمتی به هر شکل، جواهرات و مروارید، سنگهای قیمتی سوارنشده و هر گونه اسناد و نسخ خطی و همچنین هزینه بازسازی نقشه، جمع‌آوری مجدد اطلاعات و یا تنظیم دفاتر بازرگانی.
۲- خسارت ناشی از هر یک از حوادث و وقایع ذیل:
۱-۲- جنگ، جنگ داخلی، آشوب و بلوا، اعتصاب، قیام، انقلاب، کودتا، اغتشاشات داخلی و یا اقدامات احتیاطی مقامات نظامی و انتظامی.
۲-۲- انفجار مواد منفجره مانند دینامیت، تی ان تی و باروت.
۳-۲- فعل و انفعالات هسته‌ای.
