الیاف ابریشم
الیاف ابریشم
ابریشم از جمله الیاف حیوانیست و برای تولید پارچههای دستباف زیبا، لطیف و با ارزش به کار میرود. لیفی است پروتئینی که بر اثر انجماد موادی که کرم ابریشم ترشح میکند، بدست میآید و از دو فیلامنت موازی که توسط مادهٔ چسبناکی به نام صمغ به یکدیگر چسبیده، تشکیل شدهاست.کرم ابریشم با تنیدن مداوم این رشته در اطراف خود، پیلهای میسازد که در آن محبوس میشود و پس از مدتی تبدیل به پروانه شده و با سوراخ کردن پیله از آن خارج میشود. پرورش دهندگان کرم ابریشم بعد از تکمیل پیله و قبل از خروج پروانه، در آبی با حرارت ۶۰ دجه سانتی گراد یا به وسیلهٔ بخار آب، کرم ا کشته و سپس پیلهها را از نظر کیفیت طبقهبندی نموده و هر بخشی را که دارای کیفیت یکسان است، برای نرم شدن صمغ به داخل ظرفی محتوی آب داغ ریخته و پس از پیدا شدن سرهای الیاف، آنها را به صورت رشته درآورده و سپس با انجام عملیاتی خاص، رشتههای حاصل رابه نخ ابریشم تبدیل میکند.
هر رشته ابریشم خام از دو فیلامنت که توسط صمغ سریسین به یکدیگر چسبیدهاند، تشکیل شده که سطح آن در زیر میکروسکوپ تشکیل شده که سطح آن در زیر میکروسکوپ یکنواخت نبوده و حبابها، تارها و رگههای سریسین که مادهای پروتئینی شبیه ژلاتین است، بر روی آن دیده میشود و معمولاً دارای رنگ زرد یا کرم میباشد.
- ساختار لیف ابریشم
ابریشم خام همانطور که گفته شد، مرکب از دو فیلامنت و سریسین و سایر مواد است و حدود ۷۵ درصد هر لیف ابریشم خالص به فرمول شیمیایی (C15H23N5O6)>تشکیل میدهد. مولکول ابریشم که ترکیبی از کربن، هیدروژن، ازت و اکسیژن است، در آب غیر محلول بوده و در آب جوش استقامتی بیش از پشم دارد؛ ولی چنانچه مدت طولانی جوشانده شود، استحکامش را از دست میدهد.
- ویژگیهای الیاف ابریشم
ابریشم لیف بسیار محکمی است که قوام آن معمولاً در حدود ۳٫۵ تا ۵ گرم بر دنیر است و استحکام کشش مرطوب آن به ۷۵ تا ۸۵ درصد میرسد. توان اضافه شدن به طول نخ تا رسیدن به حد پارگی در شرایط معمولی حدود ۲۰–۲۵ درصد میباشد. بازگشت الاستیکی و قابلیت ارتجاع لیف ابریشم ریسیده شده از پنبه و ریون بیشتر و از پشم کمتر است و صمغگیری شدهٔ آن وزن مخصوصی معادل ۱٫۲۵ دارد که در مقایسه با وزن مخصوص پنبه، کنف و پشم، کم است. به همین جهت غالباً الیاف ابریشمی به وسیلهٔ نمکهای فلزی، وزن داده میشوند که این کار علاوه بر آنکه باعث افزایش چگالی ابریشم میشود، خواص افتادگی آن را نیز بهبود میبخشد.ابریشم همانند پشم، قدرت زیادی در جذب آب دارد و میتواند تا ثلث وزن خود آب جذب کند. مقاومت ابریشم در برابر حرارت از الیاف پشم بیشتر بوده و در حرارت ۱۴۰ درجه سانتی گراد تا مدت زیاد میتواند مقاومت کند، ولی در حرارت ۱۷۵ درجه سانتی گراد به سرعت متلاشی شده و بویی نظیر بوی مو، شاخ و سایر پروتئینهای سوخته را از خود متصاعد میکند. اثر اکسیژن موجود در هوا بر ابریشم بسیار زیاد است و نور خورشید این اثر را افزایش داده، موجب تسریع در فساد ابریشم میشود.
ابریشم در مقابل مواد اکسیدکننده حساس است، از این رو در موقع عمل با سفید کنندهها و به ویژه آب اکسیژنه باید دقت کافی شود. اسیدهای غلیظ باعث متلاشی شدن ابریشم میشود ولی اسیدهای رقیق در شرایط معمولی اثری بر روی ابریشم نمیگذارد. فقط به سرعت جذب ابریشم میشوند که زدودن آنها به سادگی انجام پذیر نیست.آسیبپذیری ابریشم در برابر قلیاییها به مراتب کمتر از آسیبپذیری پشم میباشد و اثری که قلیاییهای ضعف نظیر صابون، براکس و آمونیاک بر روی ابریشم باقی میگذارند، بسیار ناچیز و تقریباً غیر محسوس است و قلیاییهای با غلظت بیشتر مانند محلول رقیق هیدروکسید سدیم یا سود سوزآور باعث کاهش استحکام و شفافیت رنگ ابریشم میشود و محلول غلیظ سود سوزآور قادر به حل ابریشم در خود میباشد. در شرایط معمولی، ابریشم در برابر حلالهای آبی مقاوم و آسیبپذیری آن ناچیز است.