منبت کاری چیست ؟

منبت کاری چیست ؟

در پاسخ به سوال منبت کاری چیست می توان گفت منبت کاری یکی از هنرهای دستی ایرانی است که در بخش صنایع جای می گیرد.
منبت کاری نوعی کنده کاری و حکاکی روی چوب است که به منظور زیباسازی بر روی چوب انجام می شود.منبت کار کسی است که با استفاده از خلاقیت و دستان هنرمند خود می تواند نقوشی برجسته را بر روی چوب به وجود آورد.برجستگی یک عنصر مهم در منبت کاری است که به خوبی قابل مشاهده است.
برجستگی های اشیا در منبت کاری بر روی چوب نیز برجسته و برآمده از چوب به نظرخواهد رسید.این هنر اصیل ایرانی از گذشته تا به امروز همواره مورد توجه بوده و در آثار حجمی و تزئینیفراوانی به کار گرفته شده است.چوب ماده اصلی منبت کاری بدیهی است ماده اصلی و اولیه منبت کاری ، چوب است که می تواند طیف وسیعی ازچوب های جنگلی را شامل شود.

به طور عمده از چوب درختان :

گردو،
شمشاد
و گلابی

در منبت کاری استفاده می شود که باتوجه به طرح باید چوب مناسب را انتخاب کرد.دقت در انتخاب چوب برای منبت کاریاز آنجایی که چوب مورد استفاده باید بتواند استحکام و زیبایی خود را حفظ کند لازم استتا در انتخاب چوب سختگیرانه عمل کرد.چوب استفاده شده باید فشرده و محکم باشد استفاده ازچوب های نرم با بافت نه چندان سخت جایی در منبت کاری ندارد.علاوه بر فشردگی و استحکام چوب باید به سلامت و یکپارچگی آن نیز توجه شود.

تاریخچه منبت کاری .

همه هنرهای دستی ایرانی برخاسته از درون مردم است.در واقع شخص یا اشخاصی در ابداع این هنر چشم نواز نقشی نداشته اند بلکه مردم عادی شروع به حکاکی و کندن روی چوب کردند.بدون شک چوب از فراوان ترین مواد در تاریخ بشر بوده که همیشه در طبیعت وجود داشته است.طبق آثار و مدارک موجود می توان به این نتیجه رسید که منبت کاری از حدود ۱۵۰۰ سال پیش در ایران مورد استفاده قرار می گرفته است.برخی از مورخین و باستان شناسان منبت کاری را به قبل از پادشاهی ساسانیان نسبت می دهندکه می تواند نشان دهنده قدمت این هنر در ایران زمین باشد.

از دست سازهای هنرمندان منبت کار ایرانی

از دست سازهای هنرمندان منبت کار ایرانی می توان یک اثر فاخر را در مسجدجامع عتیق شیراز دید که مربوط به یک لنگه درب چوبی است که گذر زمان نتوانسته از زیبایی آن کم کند.باستان شناسان قدمت این درب چوبی را اوایل قرن سوم هجری تخمین زده اند.این درب زیبا روی چوب تبریزی منبت کاری شده و از چوب گردو ، برای برجسته سازی وایجاد نقوش استفاده شده است.

منبت کاری در طی تاریخ

منبت کاران در طول تاریخ با توجه به اوضاع توانسته اند از ابزار مختلفی در کار منبت استفاده کننده.مثلا در اوج دوران اسلامی، همچون دیگر هنرمندان در امر ساخت مساجد کوشیدند.

هنرنمایی معماران،کاشی کاران معرق،گچبرهای هنرمند،سنگتراشان و بسیار از هنرمندان خلاق را در ابنیه تاریخی ایران می توان دید.هر چند برخی از این دست سازهای هنری در طول زمان نابود شده ولی به خوبی می توانذوق و هنر منبت کاران را در تزئین رحل قرآن، پنجره های مساجد قدیمی، منبر و موارد بسیار دیگر دید.در اصفهان و گلپایگان آثار ارزشمندی از هنرمندان منبت کار ایرانی برای بازدید موجود است.
منبت کاری در طی زمان بارها مورد بی مهری قرار گرفت و هنرمندان این رشته بسیار محدود شدند.به منظور حفظ این هنر اصیل تدریس علمی این رشته هنری در دارالفنون آغاز شد و اساتیدگرانقدری همچون استاد احمد صنیعی، و استاد علی مختاری گلپایگانی برای تدریس منبت کاری به تهران آمدند.
در ادامه استاد علی امامی به تعلیم هنرجویان در این زمینه پرداختند.

گنجینه های منبت کاری در ایران

گروه تحت نظر استاد علی امامی، از زبده ترین هنرمندان منبت کار تشکیل شده بودندکه در کارگاه منبت کاری خود هنرهای اصیل و بی نظیر را عرضه می کردند.برای نمونه می توان از بوفه بزرگی نام برد که تلفیقی از منبت، معرق و مشبک کاری در آن بهچشم می خورد این بوفه دارای ۱۷ کشوی بسیار زیباست و در سال ۱۳۱۹ ساخته شد و وانست مدال نمایشگاه را نیز به دست بیاورد.

یکی دیگر از گنجینه های فاخر منبت کاری یک میز به طول ۱۵۰ سانتی متر است که توانسته مدال ممتاز نمایشگاه صنایع دستی را نیز کسب کند.
پایه های میز به زیبایی هر چه تمام تر منبت کاری شده و طرح روی آن طرح شاه عباسی است که به سبک معرق کار شده است.میز منبت کاری شده ایی که اوج هنر ایرانی است .

یک میز نفیس به ابعاد ۵ متر در یک ۱.۲۰ نیز در گنجینه هنرهای دستی ایران دیدهمی شود که تلفیقی از معرق کاری و برجسته سازی به سبک منبت کاری است.سطح میز با چوب های طبیعی و رنگی ساخته شده و در نقاط مختلف از صدف و استخوان استفاده شده است.برجسته سازی های اطراف میز بر زیبایی آن افزوده است و پایه های آن اوج هنر ایرانی را به نمایش می گذارد.این میز زیبا در نمایشگاه جهانی بروکسل توانست مدال ” گراند پری” پر افتخارترین مدال و جایزه نمایشگاهی دنیا را کسب کند.