کاربر مهمان، خوش آمدید.  ورود به پنل کاربریثبت نام

مشاغل صنعت و صنایع ایران

پورتال ثبت و تبادل اطلاعات صنایع ایران و مشاغل وابسته

صنعت و صنایع
به پورتال تخصصی و حرفه ای ثبت و تبادل اطلاعات صنایع ایران و مشاغل وابسته خوش آمدید
شما هم به جامعه بزرگ صنعت و صنایع ایران بپیوندید...

صنعت هواپیماسازی

منتشره شده در سه شنبه ۲۷ مهر ۱۴۰۰

صنعت هواپیماسازی

در قرنی که ویلبر و اورویل رایت ، نخستین پرواز انسان در آسمان را در دسامبر سال ۱۹۰۳ تجربه کردند، صنعت هواپیماسازی به یکی از مهمترین صنایع تبدیل شده و به تنهایی تأثیر عمیقی بر توسعه جهان داشته است. هزینه نسبتاً پایین، اطمینان و کارآیی سفرهای هوایی، باعث شده سفرهایی که چند روز یا چند هفته طول می کشیدند در عرض تنها چند ساعت انجام شوند و در نتیجه رشد اقتصادی و تجاری جهان، سرعت فزاینده‌ای به خود بگیرد .
سفرهای هوایی بر اساس تعداد مسافران رشد شدیدی داشته و از ۷۸ میلیون نفر در سال ۱۹۵۶ به ۶۵/۱ میلیارد نفر در سال ۲۰۰۰ رسیده است.
به دنبال حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ در ایالات متحده آمریکا، سایه تاریکی بر سفرهای هوایی حکمفرما شد. تا آن زمان هرگز سابقه نداشت که هواپیماهای مسافربری برای حمل بمب و انجام دادن حملات تروریستی ربوده شوند.
حوادث ۱۱ سپتامبر و تحولات پس از آن باعث شد که پس از سال ۲۰۰۱ وحتی در مقایسه با سال ۱۹۹۱ یعنی زمان جنگ خلیج فارس، تعداد مسافران هوایی سال به سال کاهش یابد.
تحولات صنعت هواپیمایی همواره ادواری بوده است. در چهار سال نخست دهه ۱۹۹۰، خطوط هوایی عضو اتحادیه بین المللی حمل و نقل هوایی (یاتا)، در پروازهای بین المللی خود ۶/۱۵ میلیارد دلار ضرر کردند که بیشتر از کل سودی بود که در عرض ۴۴ سال قبل به دست آورده بودند. در نیمه دوم دهه ۱۹۹۰، درآمد این صنعت افزایش یافت اما حاشیه سود آن در مقایسه با دیگر صنایع چندان قابل توجه نبود و حتی رقم سود این صنعت تا سال ۲۰۰۰ ، کم و بیش رو به نزول بود. مخصوصاً در ایالات متحده که به تنهایی ۴۰ درصد بازار هواپیمایی جهان را در اختیار دارد، سال ۲۰۰۱ به بدترین سال تاریخ این صنعت تبدیل شد.
حتی پیش از ۱۱ سپتامبر نیز شرکتهای هوایی از رکود اقتصادی ایالات متحده آسیب دیده بودند که بیشترین آسیب آنها ناشی از کاهش تعداد مسافران در بخشهای تجاری و لوکس هواپیماها بود. حملات تروریستی این افول را تشدید کرد و بر اساس برآوردهای یاتا، به دلیل کاهش تقاضا برای سفرهای هوایی، این صنعت پس از حملات ۱۱ سپتامبر در کل جهان ۱۵ میلیارد دلار متضرر شد.
البته صنعت هواپیمایی بر مبنای تجربه خود پس از جنگ خلیج فارس، دست به بهبود وضعیت خود در سال ۲۰۰۲ زد اما به نظر می‌رسد این رکود در بخشهای تجاری صنعت هواپیمایی به این زودیها پایان نیابد،ضمن آنکه تقاضا برای هواپیماهای جدید در سالهای ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴ نیز سیر نزولی داشته است.

● بازارهای هوایی
صنعت هواپیماهای مسافربری به شدت متمرکز بوده و رقابت شدیدی بر سر هواپیماهای دارای حداقل ۱۰۰ صندلی، میان شرکت اروپایی ایرباس و شرکت آمریکایی بویینگ وجود دارد. ۸۰ درصد کلیه هواپیماهای دارای بیش از ۱۰۰ صندلی در جهان، متعلق به بویینگ است . ایرباس که مالکیت ۸۰ درصد آن در اختیار شرکت اروپایی دفاع هوایی و فضایی و ۲۰ درصد آن در اختیار شرکت انگلیسی سیستم های BAE است ، در سال ۲۰۰۱ برای ساخت هواپیماهای دارای بیش از ۱۰۰ صندلی، ۳۷۵ سفارش جدید دریافت کرده بود در حالی که این رقم در مورد بویینگ تنها ۳۳۵ سفارش بود.که البته نخستین مرتبه ۸۵ شرکت ، همزمان برای دریافت مدل آ۸۳۵ سوپرجمبو سفارش داده بودند.
کل بازار هواپیمایی دچار نزول شده که این امر، هم به دلیل رکود اقتصادی جهان و هم به دلیل عواقب حملات تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ است. کل هواپیماهای تحویل شده بوئنیگ و ایرباس در سال ۲۰۰۲، ۶۵۰ فروند هواپیما بوده که نسبت به سال ۲۰۰۱، ۲۴ درصد کاهش نشان می‌دهد. پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، بویینگ ۳۰۰۰۰ نفراز کارکنانش را تعدیل کرد که تقریباً یک سوم کل نیروی کار خطوط هواپیماهای تجاری است.
بویینگ برآورد کرده که تعداد هواپیماهای سوپرجمبو تا سال ۲۰۲۰ دو برابر شده و به ۳۳۰۰۰ فروند برسد که شامل ۱۸۴۰۰ هواپیمای جدید، ۵۱۰۰ مورد جایگزینی و ۹۵۰۰ فروند هواپیما است که در حال حاضر نیز پرواز می‌کنند. این پیش بینی بر مبنای رشد سالانه ۷/۴ درصد و رشد سالانه ۴/۶ درصد سفرهای هوایی بوده است. هزینه مسافرت های هوایی یک سوم کل تجارت کالا در جهان را تشکیل می‌دهد و طی دو دهه گذشته تعداد کل سفرهای هوایی، سه برابر شده است.
بر اساس گزارش بویینگ، میزان رشد صنعت هوایی در جهان بین ۱/۳ تا ۷/۷ درصد است که انتظار می‌رود آمریکای لاتین بیشترین رشد را داشته باشد. بویینگ پیش بینی کرده که شرکتهای هواپیمایی ۷/۱ میلیارد دلار برای ساخت هواپیماهای جدید سرمایه گذاری کنندکه معادل تحویل ۲۳۵۰۰ هواپیمای جدید در عرض ۲۰ سال آینده خواهد بود. اعتقاد بر این است که رخدادهای ۱۱ سپتامبر فقط این روند توسعه را به تعویق انداخته‌ رشد اقتصادی و توسعه سفرهای هوایی به روند بلند مدت خود باز می‌گردد.

● شرکتهای هواپیمایی
شرکت‌های ایرباس و بویینگ برای ساخت هواپیماهای جدید از روش‌های استراتژیک متفاوت استفاده می‌کنند.
دیدگاه بویینگ برای نسل بعدی هواپیما، دربرگیرنده هواپیماهای مافوق صوت است که با ۹۸ درصد سرعت صوت پرواز و فواصلی را طی می‌کنند که به مراتب بیشتر از توان هواپیماهای امروزی است. سرعت بیشتر، تعداد دفعات پرواز را ۱۵ تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهد یعنی می‌توان ۴۸۰۰ کیلومتر را در عرض یک ساعت پیمود. هدف بویینگ این است که باوجود این سرعت زیاد، میزان مصرف سوخت در ازای هر مسافر را به اندازه میزان فعلی نگه دارد. هواپیماهای مافوق صوت تا بیش از ارتفاع ۱۲۵۰۰ کیلومتر پرواز می‌کنند که به مراتب بیشتر از ارتفاع پرواز هواپیماهای فعلی است. برخی ازاین هواپیماها می‌توانند تا ارتفاع ۱۶۵۰۰ کیلومتر و بیشتر هم پرواز کنند. قرار است از سال ۲۰۰۸ استفاده از خدمات این هواپیماها آغاز شود.
شرکت ایرباس قصد دارد هواپیماهایی بسازد که ۲۰۰ تا ۲۵۰ صندلی دارند و جایگزین هواپیماهای قدیمی A۳۰۰ و بویینگ ۷۶۷ می‌شوند. این شرکت معتقد است که مسایل اقتصادی و عملکرد زیست محیطی اولویت‌های اصلی است نه سرعت.
پس از سال‌ها تردید، شرکت ایرباس پذیرفت تعهد خود را برای ساخت هواپیمای سوپرجمبو با ظرفیت ۵۵۵ صندلی و به ارزش ۷/۱۰ میلیارد دلار انجام دهد که بلندپروازانه‌ترین پروژه‌ای است که تاکنون در صنعت ساخت هواپیماهای مسافربری اروپا انجام شده است. ۳۸۰A که قرار است اولین نمونه آن در سال ۲۰۰۶ و در خطوط هوایی سنگاپور به پرواز درآید، بزرگترین هواپیمای مسافربری است که تاکنون ساخته شده و قرار است در شلوغ‌ترین فرودگاه‌های جهان مورد استفاده قرار بگیرد. شرکت ایرباس بر این باور است که شرکتهای هواپیمایی، به هواپیماهای دارای ظرفیت بالا نیاز دارند که به مسیرهای طولانی پرواز و فرودگاه‌های پر تردد آسیا، آمریکای شمالی و اروپا را به یکدیگر متصل کنند. ۳۸۰A چالش بزرگی برای بویینگ ایجاد می‌کند و به بیش از ۳۰ سال انحصار آن بر بازار پایان می‌دهد اعضایی که ناشی از تولید هواپیماهای بزرگ از جمله هواپیماهای ۷۴۷ از ابتدای سال ۱۹۷۱ است.
تعداد برنامه‌ریزی شده ساخت هواپیمای ۵۵۵ صندلی ایرباس، معادل ۴۱۶ هواپیمای ۴۰۰-۷۴۷ بویینگ است که بزرگ‌ترین هواپیمای مسافربری فعلی در جهان است. ایرباس معتقد است که هزینه‌های عملیاتی ۳۸۰A ۱۵ تا ۲۰ درصد کمتر از بویینگ ۴۰۰-۷۴۷ است. هم‌چنین میزان سوخت، صدای آن و اتساع گازهای آلاینده این نوع هواپیما کمتر و استفاده از آن ۱۰ تا ۱۵ درصد بیشتر خواهد بود.
طرح سه‌طبقه این هواپیما به صورتی است که نسبت به هواپیماهای ۴۰۰-۷۴۷ می توان ۴۹ درصد بیشتر از فضای کف آن استفاده کرد ضمن آنکه تعداد صندلی‌های آن نیز ۳۵ درصد بیشتر است. همچنین صندلی‌ها و راهر‌وها وسیع‌تر و جادارتر هستند. البته آینده استفاده از هواپیماهای فوق صوت، به دنبال سقوط یک فروند هواپیمای کنکورد‌ ایر فرانس لحظاتی پس از برخاستن از فرودگاه پاریس در تابستان سال ۲۰۰۰ به شدت تهدید شد و آسیبی جدی به یک ربع قرن فعالیتهای این حوزه وارد آمد.
در این صنعت، اجماع نظر بر آن است که در آینده استفاده از هواپیماهای مافوق صوت همه‌گیر خواهد شد. برآورد می‌شود که ۳۰۰ فروند از این هواپیماها ساخته شود که البته جلب نظر شرکت‌های سازنده موتور این نوع هواپیما برای سهیم شدن در چنین ریسکی خود مسئله ساز است. از سوی دیگر، نیاز به تغییر در قوانینی که مانع از تردد هواپیماهای مافوق صوت در مناطق مسکونی به دلیل سر و صدای بالای آنان می‌گردند، احساس می‌شود و این در حالی است که در آینده تقاضا برای چنین بازاری در ایالات متحده افزایش خواهد یافت. البته به نظر می‌رسد پیشرفتهای تکنولوژیکی می‌تواند این مشکل را به طور کامل برطرف سازد.

● خطوط هواپیمایی
با وجود ماهیت جهانی مسافرتهای هوایی، این صنعت هنوز هم مانند بسیاری از بخشهای دیگر اقتصادی انسجام ندارد که این امر، عمدتاً به دلیل موانع ادغام است که این مسئله نیز ناشی از مقررات بین المللی و سیاستهای رقابتی است. نتیجه چنین محدودیتهایی آن است که حتی بزرگترین شرکت هواپیمایی جهان یعنی امریکن ایرلاینز اندکی بیش از ۷% سهم جهانی این حرفه را در اختیار ندارد.
خطوط هوایی هنوز هم طبق قوانینی عمل میکنند که در سال ۱۹۴۴ در شیکاگو تصویب شده اند. حقوق مسیرهای بین المللی در چارچوب مجموعه ای از معاهدات دوجانبه اداره می شوند و هنوز هم مبتنی بر هویت ملی یک خطوط هوایی هستند (هنوز هم طبق قوانین، مالکیت خارجی در این عرصه محدود است: تا ۲۵ درصد در مورد خطوط هوایی آمریکایی و ۴۹ درصد در مورد اتحادیه اروپا). این معاهدات حقوق مسیرهای هوایی را مشخص میکنند و فرکانسها و حتی نرخ کرایه را نیز تعیین مینمایند.
مقررات بین المللی هوایی، مهمترین عامل اقدام بریتیش ایرویز در خرید شرکت کی ال ام هلند توسط در نیمه دوم سال ۲۰۰۰ بود. این امر باعث شکل گیری بزرگترین شرکت هواپیمایی جهان و آغاز روند ادغام در اروپا شد. این ادغام بیشتر در نتیجه فروپاشی یک شرکت و کاهش فعالیتهای آن بود تا قانون کلی ادغام و اکتساب.
نخستین مرتبه، در سال ۲۰۰۱ دو شرکت هوایی اروپایی یعنی سوییس ایر و صابنا دچار ورشکستگی مالی شدند اما هر دوی آنها به دلیل اینکه خطوط ملی بودند و از حمایت دولتهای خود برخوردار بودند، از این معضل جان سالم به در بردند.
در ایالات متحده، این نظام رقابتی است که باعث بهبود وضع این صنعت شده و باعث گردید در سال ۲۰۰۱ شرکت یونایتد ایرلاینز از اکتساب یو اس ایرویز صرفنظر کند. معهذا، در همان سال شرکت امریکن ایرلاینز شرکت ترانس ورلد ایرلاینز را خرید و در نتیجه از یونایتد ایرلاینز به عنوان بزرگترین شرکت هوایی جهان پیشی گرفت. این اکتساب تنها زمانی عملی شد که ترانس ورلد ایرلاینز ورشکست شد.
ایده شرکتهای هوایی در مورد ضرورت ادغام تغییر نکرده است زیرا خطوط بزرگ هوایی تحت فشار شرکتهای دیگری قرار دارند که خدمات خود را با هزینه پایینی ارایه می‌نمایند، ظرفیت مازاد، قیمت بالای سوخت، افزایش هزینه های کار و قوانین زاید منطقه‌ای از دیگر عوامل ترغیب کننده ادغام هستند. البته موانع ادغامها و اکتسابها همچنان بدون تغییر باقی مانده است.

● ائتلافها
خطوط هوایی ساز و کارهای ادغام و اکتسابها را رعایت نمیکنند و به همین دلیل به سراغ ائتلافها رفته اند تا مشتریان تجربه خوبی از مسافرتهای هوایی در مسیرهای مختلف داشته باشند. سه گروه مهم ائتلافی ظهور کرده اند که عبارتند از OneWorld به رهبری شرکتهای امریکن ایرلاینز و بریتیش ایرویز، Starبه رهبری لوفتانزا و یونایتد ایرلاینز و SkyTeam به رهبری ایر فرانس و دلتا ایر لاینز. البته رقابت جهان و قوانین بین الملل گستره این ائتلافها را تهدید می‌کند.
امریکن ایرلاینز و بریتیش ایرویز مجبور شدند تا به دلیل قوانین ضد انحصار وزارت راه و ترابری ایالات متحده، از سرمایه گذاری مشترک خود در خصوص شرکت نورث آتلانیتک در سال ۲۰۰۲ صرفنظر کنند. این دو شرکت نیز به سایر شرکتهایی پیوسته اند که از دولت آمریکا و کمیسیون اروپایی میخواهند تا بازاری کاملاً آزاد را میان ایالات متحده و اروپا برقرار سازند. آنها در حال ترغیب دولتها برای تسریع در ایجاد یک بازار هوایی جهانی هستند و در عین حال خواهان مذاکره بر سر آزادی مالکیت و کنترل مسیرهای هوایی می‌باشند.

● شرکتهای ارزان
در حالی که شرکتهای هواپیمایی به دنبال ائتلاف و بهبود وضعیت رقابتی خود در جهان هستند، با رقابت شدید شرکتهای ارزان و کم هزینه مواجه گردیده اند. بحرانی که در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ به شدت به شرکتهای بزرگ هواپیمایی آسیب زد و فرصتی مهم و پیش بینی نشده‌ای در اختیار شرکتهای کوچک و ارزان به ویژه در اروپا قرار داد.
رایان ایر، یکی از شرکتهای ارزان اروپایی و معتقد است که طی پنج سال آینده، ائتلافی را با سه شرکت برتر اروپایی یعنی بریتیش ایرویز، لوفتانزا و ایر فرانس ایجاد خواهد کرد و بدین ترتیب به دومین یا سومین ائتلاف بزرگ در جهان تبدیل خواهند شد. رایان ایر انتظار دارد که دیگر شرکتهای هواپیمایی نیز به نوعی با سه شرکت فوق ائتلاف ایجاد کرده یا در آنها ادغام شوند.
در حالی که شرکتهای بزرگ هواپیمایی از مدتها قبل پرچمهای خود را پایین کشیده اند، شرکتهای کوچک همچنان انتظار استمرار رشد خود را دارند و توانسته اند به دلیل ارایه خدمات ارزان قیمت خود به موفقیتهایی هم برسند. در مورد رایان ایر، این امر شامل جایگزینی هواپیماهای بویینگ جدید ۱۰۰ نفره در ژانویه سال ۲۰۰۲ بود که به مدد رشد ۲۵ درصدی محقق شد. انتظار می رود که این شرکت با جابجایی ۴۰ میلیون مسافر تا سال ۲۰۱۰ به بزرگترین شرکت ارزان قیمت اروپایی تبدیل شود.
به نظر می رسد سرمایه گذاران نیز به آینده شرکتهای ارزان اعتقاد پیدا کرده اند و این در حالی است که در میان شرکتهای ارزان، رایان ایر از حیث سرمایه در رتبه دوم قرار دارد و حتی از بریتیش ایرویز بالاتر است اما از لوفتانزای آلمان پایینتر می باشد. شرکت هواپیمایی ایزی جت نیز که در نوامبر سال ۲۰۰۰ به بازار بورس لندن راه یافت، شاهد افزایش ۵۰ درصدی ارزش خود در سال است.
در ایالات متحده، سرمایه گذاری ۹/۱۴ میلیارد دلاری شرکت ساوت وست باعث شد که ارزش سرمایه این شرکت از مجموع سرمایه شش شرکت بزرگ این کشور که ۷/۱۱ میلیارد دلار است، فراتر رود. عملکرد مالی ساوت وست در سال ۲۰۰۱ باعث شد که این شرکت بیست و نهمین سال متوالی سودآوری را تجربه کند که چنین رکوردی در هیچ شرکت دیگر هواپیمایی دیده نشده است. ساوت وست تنها شرکت هواپیمایی آمریکایی است که توانسته سودآوری خود را چه در دوران رکود اوایل دهه ۱۹۹۰ و چه در بحران سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ حفظ نماید.

مشاغل صنعتی ایران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *