بناهای خشتی معروف دنیا را بشناسیم
بناهای خشتی معروف دنیا را بشناسیم
خاک و آب و گل و دستانی که این ها را با هم ترکیب میکنن و با همین عاصر ساده عظمتی به قدرت تاریخ چند هزار ساله خلق میکنن و من و شما با دیدن این عظمت انگشت به دهن میمونیم و برامون سوال میشه که چطوریه که اینبناهای بزرگ که فقط از خاک و اب درست شدن بعد چندین هزار یال اینجوری محکم پابرجا موندن و اتفاقی براشون نیفتاده و یا اگه افتاده کمتر افتاده.امروز میخوام در مورد بناهای خشتی معروف دنیا براتون حرف بزنم و با هم یه سفری به شهرها و کشورهای مختلف داشته باشیم و بناهای خشتی معروف دنیا را بشناسیم.
- ارگ بم : این ارگ بزرگترین بنای خشتی توی کل دنیاس که توی شهربم از استان کرمان.این ارگ توی زلزه ایی که چند سال پیش توی کرمان اتفاق افتاد خیلی آسیب دید ولی به همت یونسکو و خیلی کشورهای دیگه این ارگ مجدد بازسازس شد.کلا شهر بم و فضا فرهنگیش جزء فهرست میراث جهانی یونسکو.این ارگ تو مسیر جاده ابریشم و تاریخ ساختش بر میگرده به سده ۵ قبل میلاد.این بنا تا سال ۱۸۵۰ بعد میلادم هنوز قابل استفاده بوده.ارگ وسط و در نقطه مرکزی و دور تا دور اون را یه دژ محکم گرفته ولی چون ارگ خیلی عظمت داره به کل بنا ارگ میگن. دو بخشداره که عبارتند از :
- بخش حکومتی : که در درونی‌ترین دیوار قرار داره و از بخشهای مختلفی تشکیل شده که عبارتند از : دژ نظامی، عمارت چهار فصل، سربازخانه، چاه آب ۴۰ متری و اصطبل به گنجایش ۲۰۰ اسب.
- بخش رعیت نشین : که اطراف بخش حکومتی و شامل بخشهای مختلفی هستن مثل : ورودی اصلی شهر، مسیر اصلی متصل‌کننده ورودی شهر به دژ و بازار در امتداد آن، نزدیک به ۴۰۰ خانه و ساختمان‌های عمومی مانند مدرسه و مکان ورزش.
خونه هایی که توی این ارگ هستن به چند دسته تقسیم میشن که عبارتند از :
- خانه‌های بزرگتر که سه الی چهارتا اتاق داشتن و مال طبقه متوسط بودن و یه سری از اسن خونه ها حی ایونم داشته.
- مجلّل‌ترین خانه‌ها با اتاق‌های بیشتر که به خاطر فصلهای مختلف سال در نقاط مختلف بودن که یه حساط بزرگ و یه طویله بودن.این خونه ها خیلی کم هستن و از نمونه هاشون میتونیم به خونه سیستانی ها و یهودیا اشاره کنیم .
کل این ساختمون از خشت و یزرگترین مجموعه خشت و گل دنیا.
- تائوس پوئبلو در نیومکزیکو : این بنا جزء خانه های باستانی و خشتی و از جاذبه های گردشگری نیومکزیک.مربوط به یه قبیله بومی آمریکایی.قدمت این بنابه ۱۰۰۰ سال قدمت داره.سال ۱۹۹۲ جزء میراث جهانی یونسکو شد.
- خیوه دیوار : این شهر در استان خوارزم ازبکستان و اقصادی بر پایه کشاورزی.یه زمانی این شهر مرکز خوارزم بوده .باستان شناسان میگن قدمتاین شهر به سده شش میلادی میرسه ولی بازرگانانی که به این شهر سفر میکردن توی حرفاشون قدمت این شهر را به سده دهم میلادی نسبت دادن.خیوه تشکیل شده از بناهای تاریخی که در حصاری از خشت و گل درست شده به اسم ایشان قلعه یا ایچان قلعه.
این بناها سبک ساختشون به سبک معماری اسلامی و ایرانی و از قسمت های مختلفی مثل : دروازه‌ها، مسجدها، مدرسه‌ها، آرامگاه‌ها، گرمابه‌ها، کاخ‌ها و خانه‌های سنتی.یکی از بناهای مهمی که توی این شهر قرار داره آرامگاه پوریای ولی و خودش یه مجموعه فرهنگی و تاریخی .این بنا را توی سده های هشتم تا چهاردهم هجری برای بزرگداشتش ساختند.این بنا دو بخش داهره که عبارتند از :
- بخش بیرونی : دیجان‌قلعه نام دارد. این بخش دارای باروی و دیواری بود که ۱۱ دروازه داشت.
- بخش درونی : ایچان‌قلعه نام دارد. این بخش دیواری خشتی دارد که گرداگردش را فراگرفته‌است.
این شهر ۵۰ تا اثر تاریخی داره و ۲۵۰ تا خونه قدیمی که قدمت خیلیهاشون به سده های ۱۸ و ۹ برمیگردن.نکته ایی که باید بهتون بگم اینه که این شهر به دست سام پسر نوح نبی ساخته شده.
- مسجد دیجین اوربر : این بنا جزء بناهای خیلی قدیمی و قدیمی ترین مسجد خشت و گلی دنیا.توی منطقه مالی عراق قرار داره و از زمان ساخت این مسجد بیش از ۷۰۰ سال میگذره.این مسجد نماد غرور و عزت و بعد از گذشت این همه سال بجز چند تا ترک کوچیک هیچ مشکلی نداره.این بنا از خشت و گل ساخته شده و معماری ظریف داره.هنوز هم در این مسجد نماز برپا میشه و هر سال برای یک هفته زمان برای مرمت این مسجد میزارن و هدفشونم اینه که ساختار کلاسیک و زیبا قدیم مسجد حفظ بشه. یکی از نکات جالبی که درباره این مسجد باید بهتون بگم و ممکن شگفت زده بشین اینه که این مسجد از دست گروهک القاعده و انصارالدین که سال ۲۰۱۲ این شهر را محاصره کردن در امان موند و آسیبی ندید اون زمان خیلی از کتابای خطی سوخته شد و خیلی از بناها تخریب شد.
- چان چان : پایتخت امپراطوری چیماو که توی قرت ۱۵ میلادی به اوج قدرت رسیده بود.این شهر پهناورترین شهر باستانی اون منطقه بود و طرح ویزه ایی برای ساختش بگار رفته که بیانگر دید سیاسی و اجتماعی قوی و به صورتی که شهر را به ۹ ارگ مختلف تقسیم کرده.قدمت این شهر به ۸۵۰ میلادی برمیگرده.
توی هر بخش این بنا ، هزاران بنا شامل اقامتگاه، انبار، فضاهای باز، مخازن و محل مراسم عزاداری قرار داره.و تزئیناتی که برای این بناها استفاده شده شامل نقوش انتزاعی و حیوانی.بیرون از این قلعه ۴ بخش صنعتی هست که برای کارهای مثل بافندگی، طلاسازی و نقره‌سازی.
شما چه بناهای خشتی قدیمی سراغ دارین.
