آشنایی با هنر نمد مالی

نمدمالی چیست؟

نمدمالی هنری است که محصول نهایی آن نمد است، تنها زیراندازی که به کمک “بافتن” شکل نمی گیرد نمدمالی است. این ادعا از اسم این هنر نیز مشخص است. نمد + مالی. یعنی قطعه ای که با مالیدن به دست می آید. در واژه نامه دهخدا نوشته شده است نمد ” نوعی از فرش که از پشم یا کرک مالیده حاصل می شود.” در نمدمالی تنها ابزاری که نیاز است آب داغ است و زور بازو!

تاریخچه نمدمالی

می گویند زمانی که پسر حضرت سلیمان که یک چوپان بود، تلاش می کرد تا با کمک پشم گوسفندان پارچه ای ببافد پس از تلاش های بسیار دست نیافتن به مقصود خود پشم را با مشت های خود از شدت عصبانیت کوبید و اشکی که از چشمان اش جاری شد روی آن ریخت. سپس دید که الیاف پشم نمناک و فشرده و در هم تنیده شده و شکل پارچه به خود گرفته است. شاید این تاریخچه افسانه باشد و یا واقعیت، اما چیزی که مسلم است، این است که نمدمالی از آنجا از ساده ترین راه های ساخت زیرانداز و لباس است، پیشینه ای پیچیده تر از این اتفاق نخواهد داشت.

مطمئنا اولین نمد مالی ها به صورت اتفاقی صورت گرفته اند. زیرا بسیاری بر این باور اند که نمد مالی بیشتر در مناطقی که مرطوب که مردمان اش به دامپروی مشغول بوده اند انجام می گرفته است. زیرا پشم این خاصیت را دارد که از انسان در مقابل سرما و رطوبت زیاد به خوبی محافظت کند. در حال حاضر نیز مناطق شمالی کشور در حاشیه دریای خزر را از مراکز اصلی تولید این دست ساز می دانند.

مراحل ساخت نمد

تهیه پشم گوسفند از بازار توسط استاد کار

زدن پشم جهت بازشدن تارهای پشم از یکدیگر

قالب زنی نمد در این مرحله  بسته به نوع نمدکه زیرانداز باشد و یا تن پوش پشم زده شده را در محلی که از باد و باران موصون باشد بر روی گونی و یا کرباس پهن می کنند.

اگر از آن نمد به عنوان زیرانداز استفاده شود ابتدا اندازه آن و شکل کلی آن مشخص می شود

پیاده سازی نقش و طرح بر روی پشم با توجه به سلیقه استاد کار نمد کار

در این مرحله بر روی کار مورد نظر را با پشم سفید یا سیاه کامل می پوشانند.تا جایی که حدود نیم تا یک متر روی آن پشم می ریزند.

ریختن آب داغ یا محلول آب و صابون بر روی نمد تا تمام تار های پشم در هم تنیده شوند.

نمد مالی، یکی از دیرینه ترین هنرهای صنایع دستی چهارمحال و بختیاری محسوب می شود.

نمدمالی، از قرن های متمادی و چه بسا از بدو شکل گیری زندگی اجتماعی انسان ها، به عنوان یکی از صنایع دستی تولیدی، وجود داشته است.

انسان ها از زمانی که حیوانات وحشی را اهلی و برای پرورش به مناطق مختلف مانند ارتفاعات، دشت و غیره بردند، نیاز به زیرانداز و تن پوشی گرم داشتند که با توجه به وفور مواد اولیه و پی بردن به خاصیت پشم، هنرصنعت نمد مالی، شکل و رونق گرفت.

اکنون چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از قطب های مهم تولید نمد در کشور و حتی دنیا به شمار می رود.

امروزه ابزار صنعتی به کمک نمدمالی آمده و وسایلی مانند ماشین برقی حلاجی به جای کمان دستی و ضربه زدن برقی که ۲۰ درصد کار نمد را انجام می دهد، جایگزین شده است.

پس از آنکه عشایر گوسفندان خود را از قشلاق به ییلاق می آورند، پشم آن ها را در آب های جاری شستشو داده و سپس به وسیله قیچی مخصوصی به نام “چره”آن را می چینند و جداگانه بسته بندی می کنند.